عفونت پستان که به آن ماستیت هم گفته می‌شود یکی از بیماری‌های شایع در بانوان است که سالانه افراد بسیاری را درگیر می‌کند. این بیماری به دلایل مختلفی چون خراش در نوک سینه و معمولا در دوران بارداری و شیردهی ایجاد می‌شود. البته عفونت‌های پستان ممکن است محدود به پستان باشند یا به دنبال یک بیماری عمومی در بدن، ایجاد شوند. عفونت پستان یا ماستیت باعث ایجاد درد، تورم، قرمزی و افزایش دمای پستان می‌شود و بسیار آزاردهنده است.
ماستیت در واقع شایع‌ترین بیماری پستان می‌باشد که ممکن است به خودی خود و یا تحت تاثیر عواملی چون شیردهی ایجاد شود. اما عفونت در زمان شیردهی اصلی‌ترین دلیل ایجاد ماستیت است. عفونت پستان در بافت چربی سینه رشد می‌کند و گاه بسیار دردناک است. در این مقاله از مجله پزشکی مرکز تصویر برداری جردن، عوامل ایجاد این بیماری، علائم موجود، انواع عفونت و راه‌های تشخیص و درمان را بررسی خواهیم کرد.
عوامل عفونت پستان
همانطور که اشاره شد عفونت پستان تحت تاثیر عوامل مختلف و در زمان‌های خاصی رخ می‌دهد. یکی از اصلی‌ترین دلایل ایجاد عفونت شکل گیری زخم در نوک پستان هنگام شیردهی است. در این حالت راهی برای ورود میکروب و عفونت باز شده و به علت وجود مواد مغذی شیر، باکتری‌های ورود یافته رشد کرده و ایجاد عفونت می‌کنند.
در واقع زمانی که باکتری‌ها مخصوصا از دهان نوزاد وارد مجاری شیری موجود در نوک پستان می‌شوند، عفونت و التهاب دردناک در پستان ایجاد می‌شود. عفونت پستان با شیوع بیشتری طی یک الی سه ماه پس از زایمان اتفاق می‌افتد اما حتی ممکن است در زنانی که اخیرا زایمان نداشته‌اند هم رخ دهند.
علت دیگر عفونت نیز، فرم نادری از سرطان به نام سرطان التهابی می‌باشد که بسیار کم رخ می‌دهد. عفونت پستان درمان نشده می‌تواند منجر به آبسه یا همان عفونت پیشرفته پستان شود و علائم این بیماریمی‌تواند به طور ناگهانی بروز کند. البته گاها وجود عفونت در طول یک بازه زمانی بر روی پستان‌ها تاثیر می‌گذارد و با حالت شدیدتری بروز پیدا می‌کند.
اغلب اوقات دلیل عفونت، نوعی باکتری به نام استافیلوکوک اورئوس می‌باشد، که برخی عفونت‌های ناشی از استافیلوکوک اورئوس مقاوم به درمان و آنتی بیوتیک‌ها هستند. در این حالت باید از روشهای درمانی دیگری استفاده شود.
نشانه‌های عفونت پستان
از نشانه‌های عفونت پستان یا ماستیت میتوان به موارد زیر اشاره کرد. این نشانه‌ها گاه سریعا و در مراحل اولیه عفونت بروز می‌کنند و گاه پس از پیشرفت بیماری ظاهر می‌شوند که در حالت دوم عفونت با آنتی بیوتیک درمان نخواهد شد. این نشانه‌ها عبارتند از:
۱) درد، قرمزی و گرمای پستان ( التهاب)
۲) تورم، تندرنس (حساسیت در لمس)
۳) درد بدن، خستگی، احتقان پستان، تب و لرز
۴) آبسه
۵) ترشحات غیر طبیعی از نوک پستان
۶) تهوع و سرگیجه
آبسه پستان
آبسه پستان نوع بسیار جدی‌تر عفونت یا ماستیت می‌باشد. این نوع عفونت اغلب در لمس حساس است و ممکن است قابلیت حرکت داشته باشد. آبسه معمولا محدوده مشخصی داشته و به حالت توپ کوچک است.
در حالت کلی آبسه از عدم درمان به موقع عفونت پستان و تجمع و ازدیاد چرک ناشی می‌شود. زمانی که عفونت به این مرحله برسد، ممکن است نیاز به درناژ(تخلیه) داشته باشد.
علائم آبسه پستان
۱) وجود توده حساس در لمس ( البته اگر آبسه عمقی باشد امکان لمس و حس کردن آن کم می‌شود)
۲) خارج شدن چرک از نوک پستان و وجود ترشحات مشکوک
۳) تب و التهاب
۴) پایداری علائم در بیش از سه روز
۵) تهوع و استفراغ
۶) سرگیجه و بی‌حالی
انواع عفونت در پستان
همانطور که گفتیم عفونت پستان درمان نشده می‌تواند منجر به آبسه (عفونت پیشرفته ) پستان شود که نوعی از عفونت در پستان است اما در حالت کلی عفونت‌های پستان را میتوان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:
1- عفونت‌های پستان در دوران شیردهی
۲- عفونت‌های پستان در دوران غیر شیردهی
از بانوان شیرده و باردار که عبور کنیم، انواع دیگری از عفونت پستان وجود دارند. از عفونت‌های پستان در دوران غیر شیردهی میتوان به عفونت‌های قارچی پستان، عفونت‌های ویروسی پستان، آبسه پستان در دوران نوزادی، آبسه پستان به دنبالاعمال جراحی سرطان پستان و رادیوتراپی و عفونت در افراد دارای نقص ایمنی اشاره کرد.
عفونت قارچی پستان
این عفونت نوع بسیار نادری از عفونت پستان است که از طریق قارچ درون دهان نوزاد شیرخوار به بافت پستان مادر وارد می شود. پس از ورود قارچ عفونت ایجاد شده به شکل آبسه و در مجاورت هاله پستان جمع می‌شود.
از علائم بیماری قارچ در پستان خروج چرک مخلوط با خون از نواحی سینوس است. در درمان عفونت قارچی از داروی ضد قارچ به شکل سیستمیک و گاهی درناژ آبسه و یا ماستکتومی پارشیل استفاده می‌شود.
علائم عفونت قارچی پستان شامل خارش، بزرگ شدن غدد لنفاوی زیر بغل یا گردن، حساسیت به لمس، تورم، تب و لرز، درد، قرمزی، افزایش ضخامت پوست پستان، گرما در پستان، فرو رفتگی پوست، تغییر رنگ پوست به رنگ‌های کبود و بنفش و ترشح چرک هستند.
تشخیص عفونت پستان
تشخیص عفونت پستان در انواع و مراحل آن متفاوت است. در حالت‌های ساده و مراحل اولیه تشخیص عفونت معمولا با خودآزمایی پستان یا معاینه فیزیکی آن صورت می‌گیرد. همچنین در بیمارانی که تحت درمان آنتی بیوتیکی قرار گرفته‌اند، ممکن است علائم معمول بیماری وجود نداشته و تنها توده قابل لمسی باشد. در این حالت نیز تشخیص بیشتر با سونوگرافی انجام می‌شود.
اما اگر تشخیص توده حاوی مایع از توده جامد سخت باشد، ممکن است نیاز به انجام سونوگرافی وجود داشته باشد. معمولا از سونوگرافی برای تشخیص ماستیت ساده و آبسه نیز استفاده می‌شود.
گرفتن کشت از ترشحات پستان نیز یکی دیگر از روشهای تشخیصی است که می‌تواند باعث تشخیص ارگانیسم ایجاد کننده عفونت هم شود. با این کار تجویز درست آنتی بیوتیک انجام خواهد شد.
زنانی که در دوران شیردهی نیستند و ماستیت دارند یا آنانی که به درمان جواب نمی‌دهند، ممکن است لازم باشد تا ماموگرافی یا بیوپسی پستان انجام دهند. این اقدامات تشخیصی ضروری هستند زیرا انواع نادری از سرطان‌های پستان می‌‌توانند علائم ماستیت داشته باشند و در صورت تشخیص سریع‌تر راحت‌تر درمان خواهند شد.
راه‌های پیشگیری از عفونت پستان یا ماستیت
همانطور که گفتیم شایع‌ترین حالت این بیماری در دوران شیردهی رخ می‌دهد. یکی از راه‌هایی که میتوان از عفونت جلوگیری کرد، مصرف آنتی بیوتیک در هنگام زایمان است.
راه دیگر، شیردهی صحیح به نوزاد است تا از ایجاد خراش جلوگیری شود. چرا که وجود خراش باعث ورود باکتری‌هایی چون استافیلوکوک اورئوس به فضای چربی پستان شده و کم کم ناحیه‌های بزرگتری را درگیر عفونت می‌کند. برای جلوگیری از این خطر توصیه می‌شود که مادران هنگام شیردهی تمام هاله پستان را وارد دهان نوزاد کنند. چون زمانی که تنها نوک سینه در دهان نوزاد باشد امکان آسیب و خراش بیشتر است.
توجه و مراقبت‌های کافی از پستان در دوران حاملگی و شیردهی نیز خطر ابتلا به ماستیت را کاهش می‌دهد. این مراقبت‌ها شامل بهداشت مناسب، جلوگیری از پر شدن شیر در پستان و جلوگیری از بروز خراش‌های نوک پستان هستند.
همانطور که می‌دانید وجود شیر محیط مناسبی برای رشد میکروب‌ها فراهم می‌کند بنابراین بهتر است در تایم‌های شیردهی شیر پستان به صورت کامل تخلیه شود.
همچنین شستشوی پستان‌ها در دوران شیردهی و قبل و پس از شیر دادن به کودک لازم است. برای جلوگیری از عفونت خشک کردن نوک پستان و شستشوی تمامی قسمت‌ها از راهکارهای مناسب است.
معمولا هنگام اولین زایمان و به علت ناآگاهی مادران، و همچنین هنگام از شیر گرفتن کودک به علت وجود دندان امکان ابتلا به عفونت پستان بیشتر است که با آگاهی بخشی و شیردهی مناسب میتوان از بروز ماستیت جلوگیری کرد.
توصیه دیگر برای جلوگیری از ابتلا به عفونت پستان، استفاده از شیردوش‌ها به خصوص در مادرانی است که سینه‌های نرم‌تری دارند.
راه های درمان ماستیت
برای درمان ماستیت‌های ساده معمولا از آنتی بیوتیک‌های خوراکی استفاده می‌شود. تجویز این نوع آنتی بیوتیک‌ها بنا به نوع عفونت و ویژگی‌های بیمار متفاوت خواهد بود. همچنین در حالت ساده عفونت، توصیه می‌شود از کمپرس‌های آب گرم و سرد و داروهای مسکن با تجویز پزشک استفاده شود. به طور مثال داروهای استروئیدی و ضد درد مانند استامینوفن و ایبوپروفن می‌تواند در کاهش دردهای ناشی از ماستیت بسیار موثر باشد. مصرف مایعات فراوان نیز می‌تواند برای تسکین درد مفید باشد.
برای درمان ماستیت مزمن از درمان‌های پیچیده‌تر استفاده می‌شود. این حالت از عفونت در بانوانی که در دوران شیردهی نیستند نیز دیده می‌شود. عفونت مزمن پستان معمولا پاسخ مناسبی به آنتی بیوتیک نشان نمی‌دهد.
اگر عفونت در حین درمان با آنتی بیوتیک در حال بدتر شدن می‌باشد و یا اگر آبسه‌ی عمیق وجود دارد نیاز به درناژ(تخلیه آبسه) وجود خواهد داشت و باید حتما آنتی‌بیوتیک وریدی دریافت شود. در این حالت بستری شدن در بیمارستان صورت می‌گیرد.
در حالت کلی ماستیت نوعی عفونت است که نیاز به معاینه پزشک و درمان دارویی دارد. در صورت ابتلا به عفونت پستان ادامه شیردهی از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا جریان پیدا کردن شیر به کاهش فشار به بافت سینه و درمان هر چه زودتر آن کمک بسیاری می کند. اگر ادامه شیردهی و انجام مراقبت‌ها در طی چند روز به بهبود شما کمک نکرد بهتر است به یک متخصص جراحی سینه مراجعه کرده و مشکل خود را با او در میان بگذارید. اگر به دنبال کسب اطلاعات بیشتری در زمینه عفونت پستان هستید میتوانید با ما در تماس بوده و مشاوره رایگان دریافت کنید.
