کیست شکلاتی یا آندومتریوز زمانی رخ می دهد که بافت داخلی رحم ، در قسمت دیگری از بدن، به ویژه در تخمدان ها قرار می گیرد. بیماری که به عنوان کیست شکلاتی تعریف می شود، همچنین به عنوان آندومتریوز شناخته می شود، می تواند سایر نواحی بدن را نیز تحت تاثیر قرار دهد. ساختار داخلی کیست های تشکیل شده در تخمدان ها درست مانند بافت رحم است. به هورمون های تولید مثل در زنان به همان روشی که بافت رحم پاسخ می دهد پاسخ می دهد. هنگامی که هر دوره قاعدگی فرا می رسد، خونریزی در داخل کیست رخ می دهد. این خونریزی در داخل جمع می شود و به مرور زمان به مایعی غلیظ و قهوه ای تبدیل می شود. از آنجایی که این مایع شبیه شکلات ذوب شده است، به این کیست ها کیست شکلاتی می گویند.
کیست های شکلاتی ممکن است در برخی از بیماران بدون ایجاد علائم منفی پیشرفت کنند یا ممکن است باعث ایجاد درد شدید در طول قاعدگی و مقاربت جنسی شوند که با داروهای مسکن، بی نظمی های قاعدگی یا ناتوانی در باردار شدن تسکین نمی یابد. به همین دلیل کیست هایی که علائمی ایجاد نمی کنند اما به هر طریقی شناسایی می شوند تنها با مشاهده درمان می شوند. درمان های مناسب برای کیست هایی استفاده می شود که اثراتی دارد که کیفیت زندگی زن را کاهش می دهد و بر توانایی او برای بچه دار شدن تاثیر می گذارد. با توجه به سن بیمار، تمایل به بارداری و میزان ناراحتی علائم، اندازه کیست، بچه دار شدن یا نداشتن و شدت درد استفاده می شود. در حالی که برخی از بیماران فقط درمان های دارویی را دریافت می کنند، برخی ممکن است به روش های جراحی نیاز داشته باشند. در برخی از گروههای بیمار، درمان دارویی و جراحی را میتوان با هم اعمال کرد.
کیست شکلاتی (اندومتریوز)، علائم، درمان
کیست شکلاتی یک مشکل زنانه است که تاثیر بسزایی بر سلامت زنان دارد. کیست شکلاتی که از نظر پزشکی آندومتریوز نامیده می شود، وضعیتی است که زمانی رخ می دهد که لایه داخلی رحم به نام آندومتر در نواحی خارج از رحم رشد کند. استعداد ژنتیکی، عدم تعادل هورمونی، جریان قاعدگی به سمت عقب در خارج از رحم و مشکلات سیستم ایمنی ممکن است در تشکیل کیست های شکلاتی نقش داشته باشد. ترکیب این عوامل می تواند باعث التهاب، خونریزی و در نتیجه ایجاد کیست های شکلاتی در بافت آندومتر (دیواره رحم) شود. کیست های شکلاتی نام خود را از ماده مایع قهوه ای رنگی گرفته اند که در آنها وجود دارد و این کیست ها معمولا در تخمدان ها یافت می شوند. کیست شکلاتی علائم متعددی مانند قاعدگی دردناک، درد لگن، درد هنگام مقاربت و مشکلات باروری ایجاد می کند. این وضعیت می تواند کیفیت زندگی زنان را به شدت تحت تاثیر قرار دهد و نیاز به درمان طولانی مدت دارد.
کیست شکلاتی چیست؟
در بیماری کیست شکلاتی، بافت هایی شبیه به دیواره رحم در خارج از رحم رشد می کنند. اغلب تخمدان ها، لوله های فالوپ و بافت پوشاننده لگن را تحت تاثیر قرار می دهد و به ندرت می تواند منجر به التهاب و تشکیل بافت اسکار در سایر نقاط بدن شود. هنگامی که تخمدان ها را تحت تاثیر قرار می دهد، کیست هایی به نام اندومتریوما ایجاد می شود. ناحیه ای که ناراحتی ایجاد می شود ممکن است تحریک شده و باعث ایجاد بافت اسکار شود. نوارهایی از بافت فیبری به نام چسبندگی ممکن است قابل مشاهده باشد. این نوارهای بافت فیبری ممکن است در چسبندگی بافت ها و اندام های لگن نقش داشته باشند. می تواند یک واکنش التهابی مزمن ایجاد کند که می تواند منجر به تشکیل بافت اسکار در لگن و سایر قسمت های بدن شود. می تواند باعث درد شدید در لگن شده و باردار شدن را دشوار کند.
چه چیزی باعث کیست شکلاتی می شود؟
کیست شکلاتی یک بیماری پیچیده است که بسیاری از زنان را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد که می تواند از ابتدای اولین دوره قاعدگی تا یائسگی رخ دهد. توسعه آن می تواند توسط عوامل مختلفی ایجاد شود. عوامل رایجی که باعث ایجاد کیست های شکلاتی می شوند عبارتند از:
استعداد ژنتیکی: زنان با سابقه خانوادگی کیست های شکلاتی بسته به عوامل ژنتیکی ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری باشند.
عوامل هورمونی: به خصوص در شرایطی که هورمون استروژن بیش از حد تولید می شود ممکن است از ایجاد کیست های شکلاتی حمایت کند. عدم تعادل هورمونی می تواند باعث این وضعیت شود.
قاعدگی رتروگراد: جریان قاعدگی رتروگراد در خارج از رحم می تواند باعث ته نشین شدن بافت آندومتر در خارج از رحم شود.
مشکلات سیستم ایمنی: بی نظمی های سیستم ایمنی می تواند باعث شود بدن واکنش متفاوتی نسبت به بافت آندومتر طبیعی نشان دهد. مشکلات سیستم ایمنی می تواند باعث شود بدن نسبت به سلول های آندومتر بیش از حد واکنش نشان دهد در حالی که به طور معمول باید آنها را تحمل کند. این ممکن است بر تشکیل کیست های شکلاتی تاثیر بگذارد.
درباره آندومتریوز بیشتربدانیم
نوعی اختلال دردناک است که در آن یک بافت مشابه با بافتی که به طور معمول داخل رحم است (آندومتر) خارج از رحم شما شروع به رشد میکند. این بافت که بافت آندومتریال نام دارد شامل گلبولهای قرمز، غده و بافتهای همبند است و با رشد درون رحم، این اندام را برای تخمک گذاری آماده میکند. توجه داشته باشید که وجود این بافت درون رحم نه تنها مشکلساز نیست بلکه برای تخمک گذاری الزامی نیز است؛ اما مشکل اصلی زمانی رخ میدهد که این بافت در جایی خارج از رحم شروع به رشد کند. آندومتریوز معمولاً تخمدانها، لولههای فالوپ و بافت لگن را درگیر میکند اما بهندرت ممکن است بافت آندومتر در اندامهای لگن گسترش یابد.
چنانچه این بافت درون لگن شروع به رشد کند، منجر به التهاب، چسبندگی و خونریزی لگن میشود. علاوه بر آن آندومتریوز منجر به ایجاد کیستهای مکرر در تخمدان نیز میشود. التهاب لگن که بر اثر رشد بافت اندومتریال به وجود آمده است، کشش و فشاری را بر روی اعصاب و بافتها ایجاد میکند که این فشار در نهایت منجر به احساس دردهای لگنی شدید در برخی از خانمها میشود. این عارضه اغلب در دخترهای جوان بروز میکند و عدم درمان آن ممکن است موجب بروز مشکلات جدی در زمینه ناباروری خانمها شود.
بافت آندومتر در هر چرخه قاعدگی ضخیمتر شده و میشکند و خونریزی میکند. اما از آنجا که این بافت راهی برای خارج شدن از بدن پیدا نکند، به دام میافتد. هنگامی که آندومتریوز تخمدانها را درگیر میکند، کیستهایی به نام آندومتریوما تشکیل میشوند. بافت اطراف میتواند تحریک شود و در نهایت بافت اسکار و چسبندگی ایجاد کند. آندومتریوز میتواند به خصوص در دوران قاعدگی گاهی اوقات باعث ایجاد درد شدید شود و ممکن است مشکلات باروری نیز ایجاد کند. خوشبختانه هماکنون روشهای مؤثری برای درمان آندومتریوز موجود است.
علائم آندومتریوز چیست؟ به عنوان مشخصترین علائم این اختلال میتوان به درد شدید در دوره قاعدگی اشاره کرد. احساس درد در این دوره و انقباضات شکمی کاملا طبیعی است؛ اما افرادی که به آندومتریوز مبتلا هستند معمولا درد غیر قابل تحملی را تجربه میکنند. به همین منظور به مادران توصیه میشود که اگر دخترانشان در ابتدای شروع چرخه قاعدگی درد زیادی را متحمل میشوند که آنها را مجبور به سرم درمانی و مصرف مسکن میکند، حتما با پزشک در میان بگذارند.
احساس درد زیاد در دوره قاعدگی تنها نشانه آندومتریوز نیست. این اختلال خود را با علائم دیگری نظیر احساس درد حین رابطه جنسی، درد حین ادرار یا حرکات روده و خونریزیهای زیاد در طول دوره قاعدگی نیز نشان میدهد. از دیگر علائم ابتلا به این عارضه ناباروری است. در بسیاری از افراد که به دنبال تشخیص علت نازایی هستند، آندومتریوز تشخیص داده میشود. ارتباط میان آندومتریوز با سرطان تخمدان به صورت قطعی اثبات نشده است اما طبق شواهد، احتمال ابتلا به سرطان تخمدان در افرادی که مبتلا به آندومتریوز هستند بیشتر است.
عواملی مانند خونریزیهای زیاد در طول دوره قاعدگی، چرخه کوتاه، شاخص پایین توده بدنی، سابقه ابتلا به آندومتریوز در بستگان نزدیک و سطح بالای استروژن در بدن جزو عواملی هستند که احتمال ابتلا به این عارضه را افزایش میدهند. چنانچه علائم ذکر شده در این مقاله را در خود مشاهده میکنید، بهتر است برای معاینه به پزشک مراجعه کنید. برای تشخیص آندومتریوز عکس رنگی رحم گرفته میشود.
رشد معمولا دردناک اما خوش خیم پوشش داخلی رحم (اندومتر) در خارج از رحم، آندومتریوز نامیده می شود.
در زنان سالم فقط داخل رحم با اندومتر پوشیده شده است. زنان بیمار از اندومتریوز در قسمت تحتانی شکم و لگن، در تخمدان ها و لوله های فالوپ و در لایه های عمیق تر دیواره رحم رنج می برند. همزمان با چرخه قاعدگی، کانون ها با پوشش واقعی رحم رشد می کنند. در دوران قاعدگی، کانون های خارج از رحم (رحم) نیز خونریزی می کنند. اگر خون نتواند به درستی تخلیه شود، کیست تشکیل می شود.
در زمینه آندومتریوز چیست؟، معمولاً درد شدید و گرفتگی وجود دارد که می تواند به درد مزمن شکم و کمر تبدیل شود.
چه چیزی باعث کیست شکلاتی (اندومتریوز) می شود؟
تصور می شود که دلایل ژنتیکی شایع ترین علت تشکیل کیست شکلاتی است. کیست شکلاتی در ۱۰ درصد زنان در دوره باروری دیده می شود. در ۲۰ تا ۴۰ درصد زنانی که با مشکلات ناباروری مواجه هستند، علت آن کیست شکلاتی است.
تشخیص قطعی کیست شکلاتی که در نتیجه آزمایش خون و سونوگرافی مشخص می شود، در نتیجه ارزیابی پاتولوژیک قابل تشخیص است. معمولاً با ظاهر آن در تصاویر سونوگرافی زنان به راحتی قابل تشخیص است.
کیست های شکلاتی که با علائمی مانند خونریزی شدید قاعدگی دردناک و درد در حین مقاربت ظاهر می شوند، ممکن است در برخی موارد بدون ایجاد هیچ علامتی ایجاد شوند و در معاینه زنان قابل تشخیص هستند.
علائم آندومتریوز چیست؟
کیست شکلاتی ممکن است در برخی افراد علائمی ایجاد نکند. علامت شایع آن درد در ناحیه لگن است. اغلب باعث درد شدید در لگن می شود، به خصوص در دوره های قاعدگی. همچنین ممکن است در هنگام مقاربت جنسی یا هنگام استفاده از توالت، درد ایجاد شود. علائم رایج کیست شکلاتی عبارتند از:
درد لگن: درد شدید لگن در دوران قاعدگی یکی از شایع ترین علائم کیست شکلاتی است. درد قبل از قاعدگی شروع می شود و ممکن است در طول دوره قاعدگی افزایش یابد.
درد در حین مقاربت: درد یا ناراحتی در حین رابطه جنسی ممکن است از علائم کیست شکلاتی باشد.
بی نظمی های قاعدگی: کیست شکلاتی ممکن است باعث قاعدگی نامنظم، خونریزی بیش از حد یا درد شدید در زنان شود.
درد شکم و کمر: درد مزمن شکم، کمر درد یا درد در ناحیه لگن ممکن است رخ دهد.
مشکلات ادراری و روده ای: درد در هنگام ادرار، تکرر ادرار، درد در هنگام اجابت مزاج یا اسهال ممکن است رخ دهد.
خستگی: احساس خستگی مداوم و از دست دادن انرژی یکی از عوارض عمومی است.
باروری: کیست شکلاتی می تواند در زنانی که می خواهند باردار شوند مشکلاتی ایجاد کند.
علائم اصلی آندومتریوز چیست؟ ، درد لگن است که اغلب با دوره قاعدگی همراه است. اگرچه بسیاری از آنها در دوره قاعدگی دچار گرفتگی می شوند، اما درد قاعدگی در افراد مبتلا به آندومتریوز به طور معمول بسیار بدتر از حد معمول است؛ دردی که ممکن است با گذشت زمان افزایش یابد. از دیگر علائم ابتلا به این عارضه دردناک میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
- احساس درد در حین برقراری رابطه جنسی؛ احساس درد در طول رابطه جنسی یا بعد از آن یکی از علائم شایع آندومتریوز است.
- خونریزی شدید طی دوران قاعدگی؛ احساس دردهای شدید در کمر و شکم قبل از شروع دوره قاعدگی و با چندین روز ابتدایی دوره از دیگر علائم این عارضه به شمار میرود. همچنین چنانچه دورههای سنگین و با حجم خونریزی زیادی را تجربه میکنید باید برای اطمینان از عدم ابتلا به این بیماری مورد بررسی قرار بگیرید.
- بروز مشکلات رودهای مانند یبوست، اسهال یا نفخ؛ شدت این علائم در دوران قاعدگی در صورت ابتلا به آندومتریوز بیشتر خواهد شد.
- مشاهده خون در ادرار یا مدفوع
- احساس درد حین دفع مدفوع
- تهوع و استفراغ
- خستگی مفرط
آیا آندومتریوز تخمدان همیشه با درد همراه است؟
پزشکان همواره به عنوان یکی از اصلیترین علائم این بیماری به درد شدیدی که فرد حین دوره قاعدگی تجربه میکند اشاره میکنند. اما توجه داشته باشید که درد لزوما یک شاخص قابل اطمینان برای اثبات قطعیت ابتلا به این عارضه نیست. چراکه ممکن است فرد به آندومتریوز پیشرفته با درد کم یا آندومتریوز خفیف با درد شدید مبتلا باشد. بنابراین تنها درد دوران قاعدگی نشانه این بیماری نیست. فراموش نکنید که دوران قاعدگی برای بسیاری از دختران جوان دردناک است و هر دردی را نباید درد ناشی از آندومتریوز دانست. چنانچه علاوه بر درد یک یا چند علائم دیگر که کمی پیش اشاره کردیم را در خود مشاهده کردید بهتر است برای بررسی دقیقتر به پزشک مراجعه کنید.
از آن گذشته آندومتریوز در برخی مواقع ممکن است در کنار شرایطی دیگر منجر به درد لگن شود. به عنوان مثال بسیار پیش آمده است که بیماری التهاب لگن چون علائمی مشابه با آندومتریوز دارد به اشتباه آندومتریوز تشخیص داده شود. این بیماری ممکن است با سندروم روده تحریک پذیر نیز اشتباه گرفته شود چراکه IBS و یا همان سندروم روده تحریک پذیر نیز با علائمی چون اسهال، یبوست و گرفتگی همراه است. این شرایط تشخیص آندومتریوز را مشکلتر میکند. از همینرو برای تشخیص راحتتر این بیماری بد نیست بدانید که آندومتریوز معمولاً چند سال پس از شروع قاعدگی بروز می کند. علائم و نشانه های آندومتریوز ممکن است با بارداری به طور موقت بهبود یابد و ممکن است با یائسگی کاملاً از بین برود مگر اینکه استروژن مصرف کنید.
کیست شکلاتی چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص کیست شکلاتی برای درمان موثر و صحیح این بیماری بسیار مهم است. تشخیص معمولاً با استفاده از معاینه فیزیکی دقیق، گوش دادن به شرح حال بیمار و برخی آزمایشات تصویربرداری و آزمایشگاهی انجام می شود. روش های رایج برای تشخیص کیست های شکلاتی عبارتند از:
معاینه زنان: پزشک ناحیه لگن خانم را معاینه می کند و علائم کیست شکلاتی را ارزیابی می کند. در طول معاینه لگن، اطلاعات اولیه در مورد اندازه و محل کیست ها به دست می آید.
سونوگرافی: سونوگرافی یک روش تشخیصی رایج است که به تجسم کیست در تخمدان ها و ناحیه لگن کمک می کند. از سونوگرافی ترانس واژینال می توان برای به دست آوردن دید نزدیک تر از اندام های داخلی استفاده کرد.
تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI): از MRI می توان برای به دست آوردن تصاویر دقیق تر و بررسی بافت های اطراف کیست شکلاتی استفاده کرد. به ویژه در ارزیابی کیست های بزرگ یا پیچیده موثر است.
لاپاراسکوپی: لاپاراسکوپی یک روش جراحی است و دسترسی مستقیم به حفره شکم را فراهم می کند. این روش به تشخیص کیست شکلاتی و تعیین اندازه آن کمک می کند.
بیوپسی: نمونه بافت را می توان در طول لاپاراسکوپی برای بررسی پاتولوژیک برداشت. این نمونه گرفته شده می تواند به تشخیص خوش خیم یا بدخیم بودن کیست شکلاتی کمک کند.
درمان کیست شکلاتی
کیست شکلاتی بسته به وضعیت سلامت عمومی، علائم و علل زمینه ای بیمار ممکن است متفاوت باشد. هدف از درمان از بین بردن اختلال زمینه ای و کنترل علائم است. متداول ترین روش های درمانی مورد استفاده را می توان به شرح زیر فهرست کرد:
دارو: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) ممکن است توسط پزشک برای کنترل درد و التهاب تجویز شود. برای تنظیم چرخه قاعدگی و کاهش علائم اندومتریوز می توان از درمان های هورمونی استفاده کرد.
مداخله جراحی: لاپاراسکوپی یک روش جراحی رایج در درمان کیست های شکلاتی است. از این روش می توان برای از بین بردن کیست ها، اصلاح چسبندگی ها و تمیز کردن بافت های کیستیک استفاده کرد.
درمان های هورمونی: در درمان های هورمونی از قرص های ضد بارداری، مارپیچ های حاوی هورمون یا تزریق های هورمونی استفاده می شود. هدف این درمان ها کنترل رشد سلول های آندومتر می باشد ممکن است به تسکین علائم کیست شکلاتی نیز کمک کند.
درمان ناباروری: ممکن است برای زنانی که قصد بچه دار شدن دارند، درمان کیست شکلاتی خاص مورد نیاز باشد. این درمان ممکن است شامل روش هایی مانند القای تخمک گذاری و اصلاح چسبندگی ها و یا لقاح آزمایشگاهی باشد.
تغییرات سبک زندگی: حفظ یک سبک زندگی سالم، بررسی عادات غذایی و اجتناب از استرس می تواند در طول فرآیند درمان کیست شکلاتی کمک کننده باشد.
سوالات متداول در مورد کیست شکلاتی
کیست شکلاتی وضعیتی است که در نتیجه تجمع بافت آندومتر در تخمدان ها و تشکیل کیست ایجاد می شود و این یک وضعیت پزشکی است که می تواند باعث درد شود و باید جدی گرفته شود. اگر پیگیری و درمان بسیار دقیق و دقیق انجام نشود، علائم ممکن است شدید شود که ممکن است بر فعالیت های روزانه بیماران تأثیر منفی بگذارد.
آیا کیست شکلاتی عود می کند؟
حتی اگر کیست شکلاتی درمان شود، گاهی اوقات ممکن است عود کند. تمایل به عود کیست شکلاتی بسته به روش درمان، سن بیمار، وضعیت سلامت عمومی و پاسخ به درمان ممکن است متفاوت باشد. بنابراین کنترل علائم با معاینات منظم پزشک و روند درمان بسیار مهم است.
آیا جراحی کیست شکلاتی ضروری است؟
تصمیم برای انجام جراحی برای کیست شکلاتی به علائم بیمار و اندازه کیست بستگی دارد. در بیمارانی که علائم آنها شدید است و اندازه کیست به طور قابل توجهی بر وضعیت بارداری تأثیر می گذارد، ممکن است مداخله جراحی ضروری باشد.
مراحل اندومتریوز چیست؟
اندومتریوز بر اساس مراحل طبقه بندی می شود، طبقه بندی که عموماً برای ارزیابی رشد و گسترش بافت در خارج از رحم استفاده می شود. در مراحل خفیف، ضایعات معمولا کوچک و سطحی هستند. اغلب شامل حداقل تعداد ضایعات در ناحیه لگن می شود و شیوع آنها محدود است. در سطوح متوسط، ضایعات بزرگتر و گسترده تر می شوند. می تواند بین اندام های لگنی مانند تخمدان ها و لوله های فالوپ پخش شود. در این مرحله چسبندگی در ساختارهای لگنی نیز مشهودتر است. در مرحله شدید، ضایعات ممکن است بزرگتر شوند و تغییرات ساختاری جدی در اندام های لگن ایجاد کنند. چسبندگی، کیست های شکلاتی و سایر مشکلات لگنی ممکن است رخ دهد.
کیست شکلاتی بیماری است که معمولاً هیچ علامتی نشان نمی دهد یا ممکن است با علائم خفیف شروع شود. تشخیص و درمان به موقع به کنترل بیماری و تسکین علائم کمک می کند. به همین دلیل ضروری است افرادی که علائم کیست شکلاتی دارند با گرفتن نوبت از پلی کلینیک زنان و زایمان شروع به درمان کنند.
علت ابتلا به آندومتریوز چیست؟
یکی از سوالاتی که اغلب مراجعه کنندگان میپرسند این است که علت اصلی ابتلای به آندومتریوز چیست؟ چه دلایلی منجر میشود که بافت آندومتریال در خارج از رحم رشد کند؟ نظریهها و دلایل مختلفی برای توجیح ابتلا به این عارضه عنوان شده است که به بررسی چند مورد از آنها خواهیم پرداخت:
قاعدگی عقب گرد
یکی از اصلیترین دلایل ابتلا به این بیماری بازگشت خون قاعدگی به حفره لگنی است. در این شرایط خون قاعدگی که شامل سلولهای آندومتر (بافت رحم) است به جای خارج شدن از بدن از طریق لولهها رحمی وارد لگن میشوند. این سلولها به دیواره لگن میچسبند و در آنجا رشد کرده و موجب بروز بیماری آندومتریوز میشوند.
رشد سلولهای جنینی و تبدیل آنها به سلولهای آندومتری
یکی دیگر از علل ابتلا به این بیماری تغییر ماهیت سلولهای داخل لگن جنین است. در چنین شرایطی سلولهایی که در دوران جنینی قابلیت تبدیل شدن به بافتهای مختلف را دارند، به علل مختلفی تغییر ماهیت داده و درون لگن به سلولهای آندومتری تبدیل میشوند. در نهایت این سلولها درون لگن رشد کرده و بیماری آندومتریوز بروز میکند.
جراحی رحم یا سزارین
بر اثر جراحیهایی چون خارج کردن رحم یا سزارین ممکن است سلولهای آندومتر به محل برش جراحی متصل شوند و در آن محل رشد کنند.
اختلال در سیستم ایمنی بدن
چنانچه سلولهای آندومتر در خارج از رحم رشد کند و وجود اختلال در سیستم ایمنی بدن این اجازه را ندهد که سیستم ایمنی این بافت را تشخیص داده و از بین ببرد، این سلولها در خارج از رحم به رشد خود ادامه میدهند.
انتقال سلولهای آندومتر توسط عروق خونی
عروق خونی یا مایع لنف ممکن است سلولهای آندومتر را به خارج از رحم حمل کرده و این سلولها در مکان جدید خود شروع به رشد و تشکیل بافت کنند.
چه عواملی در ابتلا به اندومتریوز موثر هستند؟
عواملی وجود دارند که فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار میدهند. توجه داشته باشید که هر فردی در طول زندگی خود ممکن است به این عارضه مبتلا شود اما احتمال ابتلای آن در افرادی که در دستههای زیر قرار دارند بیشتر است:
- خانمهایی که تجربه بارداری و زایمان نداشتهاند.
- دخترانی که در سنین پایین اولین دوره قاعدگی خود را تجربه میکنند.
- گذر از یائسگی در سنین بالاتر
- افرادی که چرخههای قاعدگی کوتاهتری را تجربه میکنند. (کمتر از ۲۷ روز)
- افرادی که دورههای قاعدگی سنگین و بیش از ۷ روز خونریزی دارند.
- افرادی که سطح استروژن بدنشان بیش از حد معمول است.
- افرادی که دارای شاخص توده بدنی پایینی هستند.
- افرادی که یکی از نزدیکان آنها مانند مادر، عمه یا خواهر مبتلا به آندومتریوز بوده است.
- افرادی که مبتلا به ناهنجاریهای دستگاه تناسلی هستند.
- افرادی که سابقه ابتلا به عفونت لگن یا مشکلات غیر طبیعی رحم دارند.
- مصرف الکل، کافئین زیاد و عدم تحرک کافی به دلیل افزایش سطح استروژن بدن میتوانند منجر به بروز این بیماری شوند.
درمان آندومتریوز چیست؟
راهکارهای متعددی را برای درمان این عارضه میتوان پیش گرفت که واکنش هر فردی به شیوههای درمانی مختلف متفاوت است. پس از معاینه از سوی پزشک و بررسی وضعیت، پزشک میتواند بهترین شیوه درمانی را پیشنهاد کند. معمولا پزشکان در قدم اول معالجات محافظه کارانه را امتحان میکنند. چنانچه این درمانها نتیجه بخش نبود میتوان از روشهای جراحی برای بهبود فرد کمک گرفت.
دارو درمانی آندومتریوز چیست؟
با تجویز پزشک برای تسکین درد میتوان از داروهای مسکن چون داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن استفاده کرد.
هورمون درمانی آندومتریوز چیست؟
مصرف برخی از هورمونها در مواقعی میتواند درد را تسکین داده و رشد بافت آندومتریوز را متوقف کند. مصرف قرصهای ضد بارداری در این دسته از داروهای درمانی قرار میگیرد. تزریق پروژسترونهاه مچنین در قطع قاعدگی مؤثر است چراکه رشد ایمپلنتهای آندومتر را متوقف کرده و درد و علائم دیگر را تسکین می دهد.
جراحی محافظه کار آندومتریوز چیست؟
جراحی محافظه کارانه برای زنانی است که میخواهند باردار شوند و یا درد شدیدی را تجربه میکنند و درمان هورمونی برای آنها کارساز نیست. هدف از جراحی محافظه کارانه حذف یا از بین بردن رشد آندومتر بدون آسیب رساندن به اندامهای تولید مثل است.
لاپاروسکوپی
یک عمل جراحی با حداقل تهاجم است که برای تشخیص آندومتریوز و از بین بردن بافت آندومتر استفاده میشود. جراح برشهای کوچکی در شکم ایجاد میکند تا از طریق عمل جراحی، بافتهای اندومتریوز را جدا کرده، بسوزاند یا بخار کند. این روزها معمولاً از لیزر به عنوان روشی برای از بین بردن این بافت “خارج از مکان” استفاده میشود.
عمل جراحی آندومتریوز چیست؟
اگر وضعیت شما با سایر درمانها بهبود نیابد ممکن است پزشک شما یک هیسترکتومی کامل را به عنوان آخرین راه حل پیشنهاد کند. در طی یک هیسترکتومی جراح رحم و دهانه رحم را بر میدارد. آنها همچنین تخمدانها را از بین میبرند زیرا این اندامها استروژن ایجاد میکنند و استروژن باعث رشد بافت آندومتر میشود. هیسترکتومی معمولاً درمانی برای آندومتریوز محسوب نمیشود و به ندرت این روش پیش گرفته میشود چراکه شما نمیتوانید بعد از هیسترکتومی باردار شوید.
عوارض ناشی از آندومتریوز
بد نیست بدانید که خانمها در سنین باروری بیشتر از هر زمان دیگری در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. همانطور که کمی پیش نیز گفته شد آندومتریوز وابسته به استروژن است. از همینرو به عنوان یکی از اصلیترین عوارضات ناشی از این عارضه میتوان به ناباروری در خانمها اشاره کرد به گونهای که طبق تحقیقات علت ۵۰ درصد از ناباروریها آندومتریوز گزارش شده است. از دیگر عوارضهای ناشی از این بیماری میتوان موارد زیر را نام برد:
- درگیر شدن با مشکلات رودهای و مثانهای
- کیست تخمدان
- افزایش ریسک ابتلا به سرطان تخمدان
- التهاب لگن
- ایجاد چسبندگی و اسکار در لگن
احتمال ناباروری با اندومتریوز چقدر است؟
اندومتریوز به دلایل مختلفی میتواند منجر به ناباروری شود. به عنوان مثال این عارضه موجب ایجاد کیستهایی در تخمدان میشود. همچنین این عارضه با ایجاد چسبندگی بین رحم و تخمدان و سایر اعضای لگن همراه است. بروز این چسبندگیها منجر به برهم خوردن عملکرد طبیعی رحم و تخمدان شده و این موضوع در نهایت بر روی قدرت باروری خانمها تاثیر میگذارد. همچنین آندومتریوز اثرات هورمونی نیز بر روی رحم و تخمدان میگذارد. آندومتریوز با ترشح مواد التهابی اثرات منفی بر روی اعضای لگنی و همچنین تخمکها میگذارد. این مواد سمی که از بافت آندومتریوز ترشح میشوند میتوانند حتی بر روی کیفیت تخمکها نیز اثر منفی بگذارند.
به همین خاطر است که در بسیاری از افرادی که حتی IVF میکنند نیز باروری رخ نمیدهد چراکه اثرات سوء ترشحات آندومتریوز به تخمکها اجازه رشد نمیدهد. هرچه آندومتریوز در نوع شدیدتر و پیشرفتهتری باشد، اثرات منفی که بر روی این اندامها میگذارد بیشتر است. به خاطر داشته باشید که بافت آندومتریوز تهاجمی است و اگر وارد تخمدان شود میتواند قسمت بزرگی از تخمدان را درگیر کرده و به مرور فولیکولهای تخمدان را از بین ببرد. همچنین این بافت غیرطبیعی میتواند بر مسیر حرکتها تخمکها نیز اثرات مخربی وارد کند. چنانچه لولهها به دلیل چسبندگی که ناشی از رشد بافت آندومتریوز است نتوانند تخمک را از درون خود عبور دهند، فرد با مشکلات مربوط به ناباروری مواجه خواهد شد.
آیا آندومتریوز یک سرطان است؟
بیماری آندومتریوز از آن دسته بیماریهایی است که مبتلا شدن به آن سوالاتی زیاد در ذهن افراد مبتلا باقی میگذارد. به عنوان مثال یکی از بیشترین سوالاتی که از سوی افراد پرسیده میشود این است که علائم سرطان آندومتریوز چیست؟! قبل از پاسخ دادن به این سوال باید به این سوال پاسخ دهیم که آیا آندومتریوز به خودی خود یک سرطان است؟ نکتهای که باید به آن توجه داشته باشید این است که بافت آندومتریوز به خودی خود یک سرطان نیست اما طبق تحقیقات به عمل آمده میتواند خطر ابتلا به برخی از سرطانها مانند سرطان تخمدان را افزایش دهد.
بنابراین پاسخ درستی برای سوال “علائم سرطان آندومتریوز” وجود ندارد چراکه این بیماری به تنهایی یک سرطان نیست مگر آنکه بروز آن منجر به افزایش احتمال ابتلا به برخی از سرطانها شود. تاکنون ارتباط میان سرطان و آندومتریوز بارها مورد بررسی قرار گرفته است اما نتایج بدست آمده نه میتواند به صورت قطعی این مورد را رد کرده و نه میتوانند اثبات کند. بنابراین هیچگونه شواهدی مبنی بر تبدیل شدن بافتهای آندومتریوز به بافت سرطانی وجود ندارد اما در افرادی که مبتلا به آندومتریوز بودهاند میزان ابتلا به سرطان تخمدان بیش از سایر افراد بوده است. در ادامه ارتباط میان انواع سرطانها و بیماری آندومتریوز را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
بیشتربدانید:ماموگرافی سه بعدی–توموسنتز سینه–بیوپسی چیست–عکس رنگی رحم یا هیستروسالپینگوگرافی–آندومتریوز چیست؟
آندومتریوز و احتمال ابتلا به سرطان رحم
همانطور که کمی پیش هم اشاره کردیم سرطان رحم از بافت رحم شروع میشود و شایعترین علائم آن درد لگن، خونریزی و لکه بینیهای مکرر پس از یائسگی است. طبق گزارشات موجود شمار زیادی از افرادی که به آندومتریوز مبتلا بودهاند، سالها بعد دچار سرطان رحم شدهاند. علت این امر تحریک استروژن و التهاب مزمن است. توجه داشته باشید که تنها در حدود ۱ درصد از افراد مبتلا به آندومتریوز سرطان رحم به صورت قطعی تشخیص داده شده است. بنابراین مبتلا شدن به آندومتریوز به معنای ابتلای قطعی به سرطان رحم نمیباشد.
آندومتریوز و احتمال ابتلا به سرطان پستان
یکی از شایعترین سرطانهایی که زنان را درگیر میکند سرطان سینه است. شواهد قطعی مبنی بر ارتباط میان سرطان سینه و آندومتریوز موجود نیست اما از آنجایی که عامل ایجاد هر دو این بیماریها وابسته به هورمونها است، در صورت ابتلا به آندومتریوز باید خطر ابتلا به سرطان سینه را نیز در نظر گرفت
آندومتریوز و سرطان تخمدان
احتمال ابتلا به سرطان تخمدان در حالت کلی بسیار کم است اما با این وجود طبق شواهد این احتمال در افرادی که به آندومتریوز مبتلا بودهاند، بیش از سایرین بوده است. سطح بالای استروژن در آندومتریوز کیستهای اندومتریک بدخیم را به وجود میآورد و همین عامل میتواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را نیز افزایش دهد.
راه تشخیص آندومتریوز چیست؟
سونوگرافی یکی از اصلیترین راههای تشخیص این بیماری به شمار میرود. سونوگرافی آندومتریوز به سه روش شکمی، ترانس واژینال و ترانس رکتال برای خانمهای باکره صورت میگیرد. آندومتریوز میتواند کل محوطه لگن، تخمدانها، رکتوم، پریتونیوم لگنی، کولدوساک، واژن، مثانه، رکتوسیگمونید و رکتوواژینال سپتوم را درگیر کند. تعیین دقیق محلهای دقیقی که توسط بافت آندومتریوز درگیر شدهاند به انتخاب بهترین شیوه درمانی کمک شایانی میکند. از همینرو پزشکان از چندین روش تصویر برداری آندومتریوز استفاده میکنند. از سونوگرافی ترانس واژینال یا TVS برای تشخیص آندومتریوز لگنی خصوصا آندومتریوزهای عمقی (DIE) استفاده میشود.
بنابراین آندومتریوز میتواند با سونوگرافی، رادیولوژی لگن و سی تی اسکن تشخیص داده شود اما هیچ یک از این روشها، روشی قطعی برای تشخیص نخواهند بود. برای اطمینان خاطر از تشخیص قطعی این بیماری باید لاپاراسکوپی انجام شود. این روش نوعی جراحی است که تحت بیهوشی عمومی صورت میگیرد. در این روش پزشک با جراحی داخل لگن را با دوربین فیبر نوری بررسی میکند تا از بافتهای غیرطبیعی نمونه برداری شود. در این روش به جای ایجاد برشهای بزرگ، یک برش کوچک به اندازه دستگاه لاپاراسکوپ ایجاد میشود.در ادامه مقاله آندومتریوز چیست؟ باید بدانید:
لاپاراسکوپی آندومتریوز چگونه انجام میشود؟
برای انجام این روش تصویربرداری که تحت بیهوشی عمومی یا بی حسی صورت میگیرد پس از ایجاد برش بر روی سطح شکم، داخل شکم را با مقداری گاز پر میکنند. این اقدام به دلیل جداسازی دیواره شکم از اندامها صورت میگیرد. سپس جراح دستگاه لاپاراسکوپ را از طریق برشهای کوچکی که ایجاد کرده است وارد شکم میکند. ممکن است جراح نیاز داشته باشد برای دسترسی بهتر به اندامی که میخواهد مورد بررسی قرار دهد یک یا چند برش دیگر بر روی پوست ایجاد کند.
چنانچه نیاز به نمونه برداری از بافت آندومتریوز باشد، جراح از تکنیک بریدن با برداشتن بافت از طریق پرتو لیزر استفاده میکند. جراحی لاپاراسکوپی نوعی جراحی سرپایی به شمار میرود که مدت زمان انجام آن بیش از ۳۰ تا ۴۵ دقیقه نخواهد بود. چنانچه قصد انجام لاپاراسکوپی برای تصویر برداری از آندومتریوز دارید باید دستورالعملهای زیر را اجرا کنید:
- حداقل هشت ساعت قبل از عمل از ناشتا باشید.
- ممکن است نیاز باشد که یک روز در بیمارستان بستری بمانید.
- پس از یک هفته میتوانید فعالیتهاید روزمره خود را از سر بگیرید.
- اسکار ناشی از برشهای جراحی لاپاراسکوپی کوچک بوده و به زودی از بین خواهند رفت.
روشهای مپینگ آندومتریوز چیست؟
۱۵۴ بیمار مبتلا به DIE لگن قبل از عمل جراحی لاپاروسکوپی، تحت ارزیابی سونوگرافی قرار گرفتند. تصویربرداری سونوگرافی بر اساس لیست مفصلی از مکانهایی که بافت نفوذی آندومتر / فیبروتیک دارند را از نظر وجود یا عدم وجود، اندازه و نفوذ که در دو طرف مختلف خلفی توصیف میکردند، قرار داد. لگن جانبی و قدامی درگیری روده توصیف شده است. درگیری اورتر و همبستگی با سایتهای مختلف بومی سازی DIE ذکر شد.
DIE خلفی به تنهایی در ۱۳۵ بیمار شامل ۸۷ درصد و DIE قدامی به تنهایی در ۲ بیمار ۱٫۳٪ مشاهده شد. در حالی که ارتباط ضایعات DIE خلفی و قدامی در ۱۷ بیمار ۱۱ درصد مشاهده شده است. همبستگی معنی داری بین میانگین زمان کار با دادههای نمره دهی نشان داده است که بین سطح نمره و زمان جراحی رابطه جدی وجود دارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
توصیه میشود به محض اینکه نشانههای ناشی از آندومتریوز را مشاهده کردید سریعا برای بررسیهای دقیقتر به پزشک مراجعه کنید. آندومتریوز از آن دست بیماریهای چالش برانگیزی است که میتواند اندامهای بیشتری را تحت تاثیر قرار دهد از همینرو تشخیص به موقع به درمان سریعتر این عارضه کمک میکند.
اندومتریوز به تعداد
در بسیاری از موارد، آندومتریوز تشخیص داده نمی شود، زیرا علائم کمی از خود نشان می دهد یا هیچ علامتی ندارد. گله ها بدون درمان وجود دارند تا زمانی که در طول یائسگی به دلیل تغییرات هورمونی عقب نشینی کنند.
تخمین زده می شود که تقریباً از هر ده زن در سنین باروری یک نفر به آندومتریوز مبتلا می شود. پنج درصد از تمام مراجعات به متخصص زنان مربوط به این بیماری است. آندومتریوز یکی از مهم ترین علل مرتبط با ناباروری زنان است. در حدود ۵۰ درصد از زوج های بدون فرزند وجود دارد.
اشکال آندومتریوز چیست؟
در اصل، آندومتریوز می تواند در هر نقطه از بدن رخ دهد. بسته به محل، اندومتریوز را می توان به اشکال مختلف تقسیم کرد.
شایع ترین شکل آن اندومتریوز ژنیتالیس اینترنا (اندومتریوز اندام های تناسلی داخلی) است. در لایه عضلانی رحم (میومتر) یا در لوله های فالوپ (لوله ها) قرار دارد.
در آندومتریوز تناسلی خارجی (آندومتریوز خارج از اندام های جنسی)، کانون های آندومتریوز در لگن کوچک، نزدیک اندام های جنسی قرار دارند.
اندومتریوز خارج تناسلی (اندومتریوز خارج از لگن کوچک) شامل کانون هایی در متفاوت ترین مکان ها است. این نسبتاً نادر است و به عنوان مثال در روده ها و مثانه و همچنین در ریه ها، ناف، استخوان ها و قلب یافت می شود.
اندومتریوز – علل
علت دقیق آندومتریوز هنوز مشخص نیست. دانشمندان نظریه های مختلفی در این مورد ارائه کرده اند. از آنجایی که آندومتریوز یک بیماری بسیار پیچیده است، ترکیبی از چندین نظریه احتمالاً به حقیقت نزدیکتر است.
نظریه کاشت
بر اساس تئوری لانه گزینی که به آن نظریه پیوند نیز می گویند، سلول های آندومتر (پوشش داخلی رحم) از رحم به داخل حفره شکمی منتقل می شوند. مکانیسم جریان برگشتی بافت قاعدگی از طریق لوله های فالوپ به داخل حفره شکمی است.
این نظریه توسط برخی از حقایق پشتیبانی می شود. به عنوان مثال، خطر ابتلا به اندومتریوز در زنان با خونریزی شدید و طولانی قاعدگی افزایش می یابد. زنان مبتلا به آندومتریوز اغلب با افزایش فشار داخل رحمی، پریستالسیس رحم افزایش یافته و در نتیجه قاعدگی عقب مانده افزایش می یابد. یکی دیگر از احتمالات تکثیر، رشد عمیق آندومتر در عضلات رحم است.در ادامه مقاله آندومتریوز چیست؟ باید بدانید:
نظریه متاپلازی
نظریه متاپلازی از این ایده پیروی می کند که کانون های آندومتریوز می توانند از سلول های جنینی ایجاد شوند. از آنجایی که زنان دارای رحم از دست رفته و مردان نیز به اندومتریوز مبتلا می شوند، به نظر می رسد این نظریه موجه باشد.
نظریه استقرا
نظریه القاء از ترکیبی از پیوند و نظریه متاپلازی تشکیل شده است. بنابراین قاعدگی معکوس سلول های جنینی را تحریک می کند که به سلول های آندومتر تبدیل می شوند و سپس در خارج از رحم کاشته می شوند.
نظریه متاستاز
انتشار آندومتر از طریق جریان خون یا عروق لنفاوی به عنوان نظریه متاستاز شناخته می شود.
علائم اصلی آندومتریوز چیست؟
درد علامت اصلی اندومتریوز است. این بیماری وابسته به چرخه است و اغلب درست قبل یا در شروع خونریزی قاعدگی به اوج خود می رسد. درد می تواند در وسط چرخه نیز رخ دهد. آنها از زیر شکم به پشت و پاها تابش می کنند. درجه شدت از بیمار به بیمار دیگر بسیار متفاوت است. درد خود به خود ایجاد می شود یا تحریک می شود.
اگر آنها، به عنوان مثال، عمدتاً در حین یا بعد از رابطه جنسی و در طی معاینات زنان رخ دهند، این علامت نشان دهنده آندومتریوز در ناحیه داگلاس (پایین ترین نقطه لگن زن بین روده و رحم، برآمدگی صفاق) است. درد در هنگام اجابت مزاج یا ادرار نیز ممکن است رخ دهد. موارد بدون درد نیز به طور مرتب شرح داده می شود، که تشخیص را بسیار دشوار می کند و اجازه می دهد یک دوره مزمن با آسیب اندام مورد توجه قرار نگیرد.
علائم اضافی آندومتریوز چیست؟
درد قاعدگی (دیسمنوره)، درد غیرقاعدگی کشاله ران (درد لگن)، مقاربت دردناک (دیسپارنو)، درد در هنگام اجابت مزاج (دیسکزیا)، ناباروری (ناتوانی در باردار شدن)، تکرر ادرار، وجود خون در ادرار (هماچوری)، خون در مدفوع، یافته هایی مانند نازک شدن مدفوع و درد سیاتیک به دلیل درگیری عصب سیاتیک ممکن است مشاهده شود.
همه جراحی های اندومتریوز سخت هستند و باید با دقت انجام شوند، اما به خصوص برای بیمارانی که خون در ادرار، درد شدید در حین مقاربت، خون در مدفوع و یا درگیری عصب سیاتیک دارند، جراحی ها بسیار دشوار است و باید توسط متخصص زنان مجرب انجام شود.
اندومتریوز یک بیماری بسیار پیچیده با علائم مختلف است. درد تنها علامت نیست. نمونه هایی از علائم اضافی هستند
افزایش خونریزی قاعدگی
خونریزی بین قاعدگی
خونریزی از مثانه
خونریزی در روده ها
حالت تهوع
گاز
اسهال
یبوست
تشخیص اندومتریوز بر اساس این علائم نیاز به تجربه زیادی در این زمینه دارد.در ادامه مقاله آندومتریوز چیست؟ باید بدانید:
ناباروری و اندومتریوز
یکی دیگر از علائم شایع اندومتریوز، عقیمی زنان است. تخمین زده می شود که ۳۰ تا ۵۰ درصد از مبتلایان که از اندومتریوز رنج می برند، به طور غیرارادی بدون فرزند هستند. در بسیاری از موارد، اختلالات ارگانیک در لوله های فالوپ یا تخمدان ها ناشی از آندومتریوز وجود دارد. اینها می توانند باعث ناباروری در زنان شوند. مکانیسم های دیگری نیز در حال بررسی هستند.
افزایش پریستالسیس رحم با انتقال سریع سلول های اسپرم و افزایش فشار در رحم می تواند از لقاح و لانه گزینی سلول تخمک جلوگیری کند. اختلالات هورمونی و اختلالات مختلف در سیستم ایمنی نیز با ناباروری مرتبط با اندومتریوز مرتبط است. پس از برداشتن کانون های آندومتریوز با جراحی، احتمال بارداری خود به خود در بیماران بسیار بیشتر است.
علائم نادر آندومتریوز چیست؟
سردرد
سرگیجه
درجه حرارت بالا
افزایش حساسیت به عفونت ها
توزیع فراوانی زنانی که به شدت از آندومتریوز رنج می برند و آنهایی که بدون علامت هستند تقریباً یکنواخت است.
ظهور علائم آندومتریوز چیست؟
علائم مختلف همه یک علت مشترک دارند. پلاک های آندومتر که از پوشش داخلی رحم تشکیل شده اند، بخشی از چرخه قاعدگی هستند. بنابراین، تا زمانی که بیمار باردار نشود، تجمع غشای مخاطی و خونریزی هر چهار هفته یکبار کنترل هورمونی می شود. خون می تواند آزادانه از رحم جریان یابد.
پوشش داخلی رحم ایجاد می شود و باعث ایجاد یک واکنش التهابی می شود
کانون های آندومتریوز به هیچ سیستم مشابهی متصل نیستند، به طوری که غشای مخاطی ریخته شده ایجاد می شود و منجر به یک واکنش التهابی مزمن می شود. این گونه است که علائم متعدد آندومتریوز ایجاد می شود. علاوه بر این، گرفتگی عضلانی توسط پروستاگلاندین ها (پیام رسان های واسطه درد) تولید شده توسط گله ها ایجاد می شود.
مراحل آندومتریوز: وضعیت شما چقدر شدید است؟
آندومتریوز زمانی اتفاق می افتد که آندومتر، شبیه به بافتی که رحم را می پوشاند، در خارج از رحم رشد کند. این می تواند منجر به تشکیل بافت اسکار، چسبندگی و بسیاری از علائم همراه شود. اگر آندومتریوز برای شما تشخیص داده شده است، احتمالاً می خواهید در مورد مراحل آن و شدت بیماری خود بیشتر بدانید. این دانش به شما این امکان را می دهد تا کنترل بدن خود را به دست آورید و گزینه های درمانی مناسب را دنبال کنید.
سیستم طبقه بندی اندومتریوز
یک سیستم طبقه بندی برای اندومتریوز برای استانداردسازی ارتباطات بین دانشمندان و متخصصان مراقبت های بهداشتی ایجاد شده است. این سیستم به آنها کمک می کند تا بیماری را توصیف کنند و تلاش های تحقیقاتی را برای توسعه درمان ها و روش های تشخیصی تقویت کنند. پرکاربردترین سیستم طبقه بندی توسط انجمن پزشکی تولیدمثل آمریکا ایجاد شد که با نام ASRM نیز شناخته می شود.
اندومتریوز یک بیماری پیچیده است. که به اشکال و علائم مختلف ظاهر می شود. تجربه و درمان هر زن بر اساس تعداد ضایعات آندومتر، عمق، محل، اندازه، شدت و وجود آندومتریوم تخمدان متفاوت است و امتیاز به هر دسته تشخیصی اختصاص داده می شود هر چه امتیازها بالاتر باشد، شکل و ساختار آندومتریوز شدیدتر است. توجه به این نکته مهم است که شدت بیماری ممکن است مستقیماً با علائم و درد زنان مرتبط نباشد.
در ادامه مقاله آندومتریوز چیست؟ باید بدانید:
مراحل اندومتریوز
سیستم طبقه بندی اندومتریوز نقاط را بر اساس جنبه های مختلف بافت آندومتر اختصاص می دهد. به عنوان مثال، اندومتریوز سطحی کوچکتر از ۱ سانتی متر ممکن است تنها ۱ امتیاز داده شود، در حالی که به اندومتریوز عمقی تخمدان بزرگتر از ۳ سانتی متر ممکن است ۲۰ امتیاز داده شود.
مرحله ۱: ۱ تا ۵ امتیاز
حداقل
تعداد کمی ایمپلنت سطحی، زخم یا ضایعات
ایمپلنت ها ممکن است در اندام ها یا بافت پوشاننده لگن یا شکم یافت شوند
بافت اسکار کم یا بدون بافت اسکار
مرحله ۲: ۶ تا ۱۵ امتیاز
خفیف
ایمپلنت بیشتر
ایمپلنت ها عمیق تر هستند
ممکن است بافت اسکار وجود داشته باشد
مرحله ۳: ۱۶ تا ۴۰ امتیاز
در حد متوسط
بسیاری از ایمپلنت های عمیق
کیست های کوچک روی یک و یا هر دو تخمدان
نوارهای بافت اسکار معروف به چسبندگی
مرحله ۴: بیش از ۴۰ امتیاز
شدید
با بسیاری از ایمپلنت های عمیق گسترده شده است
کیست های بزرگ در یک یا هر دو تخمدان
چسبندگی های ضخیم زیاد
در ادامه مقاله آندومتریوز چیست؟ باید بدانید:
محدودیت های سیستم طبقه بندی اندومتریوز ASRM چیست؟
در حالی که سیستم توسعه یافته توسط انجمن آمریکایی ، پزشکی باروری به طور گسترده ای پذیرفته شده است، اما دارای محدودیت هایی است. همانطور که در بالا ذکر شد، این سیستم لزوماً با درد یا دورنمای بارداری مرتبط نیست. یک زن با اندومتریوز حداقل تا خفیف می تواند سطوح مختلف درد و چالش های باروری را در مقایسه با فردی که آندومتریوز شدید دارد، تجربه کند. سیستم طبقه بندی ASRM به هدایت درمان کمک می کند، اما عوامل دیگری هنوز باید در هنگام ایجاد یک برنامه درمانی در نظر گرفته شوند.
با توجه به این موضوع، سیستم های طبقه بندی دیگری نیز توسعه یافته اند. سیستم ENZIAN، هرچند پیچیده، به طور گسترده پذیرفته نشده است. با این حال، این سیستم به پزشکان کمک می کند تا اندومتریوز عمیق و نفوذی را طبقه بندی کنند. شاخص باروری اندومتریوز برای پیش بینی اثرات جراحی اندومتر بر باروری استفاده می شود. سیستم مرحله بندی اندومتریوز مبتنی بر اولتراسوندبرای پیش بینی سطح پیچیدگی جراحی لاپاروسکوپی برای اندومتریوز استفاده می شود. این پتانسیل را دارد که تریاژ زنان مشکوک به اندومتریوز جراحی را به مناسب ترین تخصص مورد نیاز برای جراحی لاپاراسکوپی آندومتریوز تسهیل کند.
دانستن مرحله آندومتریوز ممکن است مستقیماً با میزان درد و باروری شما ارتباط نداشته باشد، علیرغم آگاهی از شدت آن. با این حال، دانستن بیشتر در مورد عمق و وسعت این بیماری و اینکه آیا کیست آندومتر در تخمدان شما وجود دارد یا خیر، می تواند د ضروری باشد. در نهایت، پزشک متخصص شما از ابزارهای تشخیصی مانند اولتراسوند استفاده می کند تا اطلاعات بیشتری در مورد اندومتریوز به شما ارائه دهد و به ایجاد یک برنامه درمانی موثر کمک کند.
با مشکلات آندومتریوز چگونه باردار می شوید؟
برای زنان مبتلا به آندومتریوز، در نهایت تشخیص می تواند هم دلهره آور و هم تسکین دهنده باشد. دلهره آور است زیرا می تواند باروری شما را تحت تاثیر قرار دهد، اما تسکین دهنده است زیرا شما در مورد وضعیت پزشکی خود پاسخ هایی دارید و می توانید با یک برنامه درمانی شروع کنید. با این حال، ممکن است تعجب کنید که چگونه با مشکلات آندومتریوز باردار می شوید؟ پاسخ پیچیده است و یک پزشک خوب به شما کمک میکند در حین درمان علائمتان باردار شوید. اکثر زنان هنوز هم می توانند با اندومتریوز باردار شوند. فقط ممکن است کمی زمان بیشتری طول بکشد.
اندومتریوز شما چقدر شدید است؟
اندومتریوز می تواند اندام های مختلف داخل حفره لگن را تحت تاثیر قرار دهد. برخی از زنان ممکن است آندومتریوز در تخمدان ها یا لوله های فالوپ خود داشته باشند که شایع ترین علت مشکلات باروری مرتبط با اندومتریوز است. بهترین راه برای ادامه، تشخیص کامل برای ارزیابی عمق، گسترش و محل اندومتریوز است. این را می توان با استفاده از سونوگرافی متخصص اندومتریوز انجام داد. با این دانش، پزشک می تواند بهترین درمان را تعیین کند. آنها ممکن است کاهش باروری مرتبط با اندومتریوز را به بافت اسکار، چسبندگی، التهاب، اختلالات تخمک گذاری، و آناتومی تحریف شده در اندام های تناسلی، از جمله مسائل دیگر نسبت دهند.
پزشکان بسته به نیاز شما میتوانند انواع درمانهای اندومتریوز را پیشنهاد کنند. ممکن است برای شما مسکن برای کنترل درد، درمان های هورمونی برای کند کردن رشد اندومتریوز، لاپاراسکوپی برای برداشتن بافت آندومتریوز تجویز شود. اگر روده شما به شدت تحت تاثیر اندومتریوز قرار گرفته باشد، ممکن است مجبور شوند مقداری از روده شما را خارج کنند.
به پزشک خود بگویید که می خواهید باردار شوید
اگر پزشک شما از قبل نمیداند که میخواهید بچه دار شوید، باید قبل از شروع درمان در مورد آن صحبت کنید، زیرا ممکن است بر نوع درمانی که پزشک شما میخواهد آن را دنبال کند، تأثیر بگذارد. حتی اگر قصد ندارید به زودی باردار شوید، باز هم مهم است با پزشک خود در میان بگذارید. درمانهای هورمونی مختلفی وجود دارد که میتواند در کاهش شیوع آندومتریوز بسیار مفید باشد، اما بسته به نوع درمان هورمونی که شما و پزشکتان انتخاب میکنید، این ممکن است بر باروری شما تأثیر بگذارد.
بیشتربدانید:ماموگرافی سه بعدی–توموسنتز سینه–بیوپسی چیست–عکس رنگی رحم یا هیستروسالپینگوگرافی–آندومتریوز چیست؟
چگونه شانس باروری خود را با اندومتریوز افزایش دهیم؟
در کنار درمانی که پزشک برای مدیریت علائم شما پیشنهاد میکند، راههای مختلفی برای بهبود شانس بارداری وجود دارد. برخی از این روش ها را می توان در خانه انجام داد. سایر درمان های کمک باروری باید با کمک یک متخصص باروری انجام شود.
ایجاد شرایط ایده آل در دوران حاملگی:
رسیدن به وزن مناسب و حفظ کردن آن
داشتن یک رژیم غذایی غنی از مواد های کاملا مغذی
سعی کنید هر رو فعالیت بدنی مناسب داشته باشید یا کمی ورزش کنید
مطمئن شوید که خواب کافی دارید
درمان های پزشکی برای بهبود باروری:
لقاح داخل رحمی (IUI) – داروهای باروری همراه با قرار دادن اسپرم در رحم در طول تخمک گذاری مصرف می شوند.
لقاح آزمایشگاهی (IVF) – تخمک ها خارج شده و در خارج از بدن بارور می شوند و سپس به رحم منتقل می شوند.
اگر آندومتریوز دارید و می خواهید باردار شوید، تشخیص دقیق و شروع درمان با کمک یک متخصص ضروری است. اگر جایگزین مطمئنی وجود داشته باشد، دلیلی وجود ندارد که از علائم خود رنج ببرید یا با باروری خود مبارزه کنید.
درمان اندومتریوز، اندومتریوما (کیست شکلاتی)
در زنان شاکی از درد: موثرترین درمان برای این بیماران جراحی است. انجام مداخله جراحی به روش لاپاراسکوپی (جراحی بسته) از نظر نتایج و راحتی بیمار نسبت به جراحی باز که با باز کردن ناحیه شکم انجام میشود، سودمندتر است. امروزه لاپاراسکوپی استاندارد طلایی در درمان کیست های شکلاتی محسوب می شود. در طول مداخله جراحی، کیست شکلاتی باید برداشته شود، هرگونه چسبندگی ایجاد شده باید باز شود و سایر کانون های آندومتریوز از بین بروند. برای اینکه در حین جراحی به ظرفیت تخمدان بیمار آسیبی وارد نشود، باید تا حد امکان از روش های آتروماتیک استفاده کرد. اندومتریوز عمیق، به ویژه در ناحیه سپتوم رکتوم واژینال، بین پشت رحم و روده بزرگ، ممکن است در طول جراحی نادیده گرفته شده باشد. در این صورت حتی اگر بیمار تحت عمل جراحی قرار گیرد، درد از بین نمی رود. بنابراین هنگام انجام لاپاراسکوپی این ناحیه باید به دقت بررسی شود.
هدف از درمانهای پزشکی برای کیستهای شکلاتی، کاهش اثرات کیستها است، زیرا این کیستها به هورمون استروژن وابسته هستند. به این ترتیب تخمک گذاری بیمار سرکوب می شود، بیمار با قطع خونریزی قاعدگی برای مدت معینی تسکین می یابد و کیست ها برطرف می شوند. در طول درمان های دارویی، از داروهایی مانند قرص های ضد بارداری و آنالوگ های GnRH استفاده می شود. به منظور کاهش درد تجربه شده توسط بیمار، استفاده از درمان دارویی به مدت طولانی توصیه می شود. کیست های شکلاتی با درمان به طور کامل ناپدید نمی شوند. با این حال، اثرات منفی ناشی از کیست شکلاتی را می توان سرکوب کرد. با پایان یافتن درمان، شکایات بیماران مجدداً مؤثر واقع می شود. با این حال، با استفاده از داروها، تسکین درد در حدود ۸۰٪ از بیمارانی که از درد شکایت دارند، رخ می دهد. پس از قطع این داروها، عوارض جانبی دوباره ظاهر می شود. اما آنها به زن کمک می کنند تا در این فرآیند آرام شود.
استفاده از قرص های ضد بارداری: استفاده از این قرص ها در بیماران سیکل قاعدگی را منظم می کند، میزان خونریزی را کاهش می دهد و می تواند به طور موثر در درمان کیست استفاده شود. با اثر قرص ها، کانون های آندومتریوز سرکوب می شود، درد در کشاله ران تسکین می یابد و دردهای قاعدگی اثر خود را از دست می دهند. با این حال، از آنجایی که داروهای حاوی دوزهای بالای استروژن عوارض جانبی دارند و در نتیجه درمان اثرات محدودی دارند، امروزه در درمان کیست ترجیح داده نمی شوند و مورد استفاده قرار نمی گیرند. با این حال، آنهایی که حاوی استروژن کمتری هستند، هم پیشرفت بیماری را متوقف می کنند و هم به طور موقت از عوارض بیماری تسکین می دهند. با این حال، اگر بیماران مبتلا به کیست شکلاتی بخواهند بچه دار شوند، استفاده از این قرص ها رویکرد مناسبی برای درمان نیست. اگر قرص ها برای حداقل نه ماه یا بیشتر استفاده شوند، درد ناشی از کیست اثر آن را ۸۰-۹۰٪ کاهش می دهد.
در ادامه مقاله آندومتریوز چیست؟ باید بدانید:
بیشتربدانید:سونوگرافی در ارتوپدی–بهترین زمان سونوگرافی پستان–سونوگرافی سینه در تهران–بیوپسی هسته سوزنی سینه
آیا اندومتریوز باعث ناباروری می شود؟
آندومتریوز یکی از مهم ترین علل ناباروری است. حتی اگر کوچک باشد با مکانیسم های مختلف می تواند از بچه شدن آن جلوگیری کند. مطالعات نشان داده اند که حتی اگر اندومتریوز حداقل وجود داشته باشد، درمان آن به روش لاپاراسکوپی احتمال بچه دار شدن را افزایش می دهد.
هنگامی که کیست هایی به نام اندومتریوم در تخمدان ها وجود دارد، این رویکرد بحث برانگیز است. در حالی که قبلاً دانش علمی این بود که اندومتریوم های بزرگتر از ۳ سانتی متر باید جراحی شوند، اخیراً قطر کیست تا ۵ سانتی متر افزایش یافته است. در بیماران مبتلا به اندومتریوما، بسته به سن بیمار، درد، تمایل به فرزند، وجود یا عدم وجود ناباروری، افزایش Ca 125، مشکوک بودن به تومور در کیست و علائم همراه، درمان فردی و با بیمار تصمیم گیری می شود.
آیا در موارد اندومتریوز می توان رحم را خارج کرد؟
در افرادی که بچه دار نمی شوند، رحم را نمی توان خارج کرد، اما در افرادی که بزرگتر هستند، بچه نمی خواهند یا بچه کافی دارند، اگر درد لگنی شدید دارند، در صورت مشکوک بودن به سرطان یا اگر عمقی وجود دارد، رحم قابل برداشتن نیست. اندومتریوز لگن، ممکن است نیاز به برداشتن رحم باشد.
اندومتریوز چه زمانی باید جراحی انجام شود؟
اگر کیست آندومتریوز بسیار دردناک باشد، از بارداری جلوگیری می کند، اگر آندومتریوز درد عمیق لگنی دارد، مشکوک به سرطان تخمدان است ، باید جراحی انجام شود.
