شیمی درمانی

شیمی درمانی چیست؟در واقع به از بین بردن سلولهای سرطانی با استفاده از داروهای خاص گفته میشود. داروهای شیمی درمانی باعث از بین رفتن سلولهای درحال تقسیم شده و بیشترین آسیب را به این سلولها میزنند زیرا یکی از بارزترین خصوصیات سلول های سرطانی سرعت در تکثیرآنهاست.

این داروها به محض اینکه سلول ها وارد مرحله ی تکثیر میشوند آنها را از بین میبرند. در بافتهای طبیعی بدن تعداد سلولهای درحال تقسیم بسیارکم هستند و به همین دلیل آسیب کمی هم به آنها وارد میشود.

چرا باید شیمی درمانی انجام شود؟

برای جلوگیری از احتمال وجود سلول های سرطانی و از بین بردن سلول های باقی مانده پس از جراحی تومور و این روش احتمال بهبود را بسیار افزایش داده و تکمیل کننده روند درمانی است.

چگونه شیمی درمانی انجام میشود؟

تزریق مجموعه داروهایی است که با فاصله زمانی حدود ۳ هفته به بیمار تجویز میگردد. این داروها عارضه هایی پس از مصرف به همراه خواهند داشت که در این فواصل زمانی برطرف میشوند و بدن بیمار آمادگی دریافت سری بعدی داروها را پس از گذشت این فاصله زمانی بدست خواهد آورد.

عوارض شیمی درمانی کدامند؟

عوارض آن در زمان استفاده و یا پس از استفاده از داروها در بیمار دریافت کننده بروز می یابند و این عوارض ها که در زمان استفاده ایجاد میشوند معمولا گذرا و قابل برگشت هستند. شایع ترین این عوارض عبارتند از تهوع، استفراغ، ریزش موها و کاهش سلولهای خونی . عوارض درازمدت این داروها عبارتند از نارسایی تخمدان ها، اختلالات قلبی.

آیا باعث ریزش مو میشود؟

به دلیل سرعت بالای تکثیری که فولیکولهای مو دارند به سرعت تحت تاثیر داروهای درمانی قرار میگیرند که نتیجه آن ریزش موها است. اما پس از پایان معمولا موها دوباره همانند اول رشد خواهند کرد.

آیا درهمه موارد سرطان پستان انجام شیمی درمانی لازم است؟

لزوما نه، زیرا انجام آن معیارهای مشخصی دارد. مثلا وقتی غدد لنفاوی زیربغل درگیر شده باشند شیمی درمانی ضرورت پیدا میکند و یا در تومورهایی که از نظر گیرنده هورمونی (استروژن و پروژسترون) منفی هستند انجام آن لازم خواهد شد.

سرطان هایی که از طرق غربالگری پیدا میشوند معمولا در مراحل خیلی زودرس شناسایی میشوند و احتمال نیاز به شیمی درمانی در آنها کمتر است و اما درمقابل سرطان هایی که با تاخیر شناسایی میشوند به احتمال زیاد نیاز پیدا خواهند کرد.

در چه مواردی قبل از جراحی انجام میشود؟

در سه حالت قبل از جراحی انجام می شود:

در سرطان هایی که به صورت موضعی پیشرفته باشند (یعنی تومورهای بزرگ تر از ۵ سانتی متر یا درگیری پوست یا درگیری وسیع غدد لنفاوی زیربغل یا سرطان التهابی). در این شرایط اول شیمی درمانی انجام میشود تا حجم تومور را کم کند تا هم تومور قابل جراحی گردد وهم احتمال عود موضعی کم شود.
در سرطان هایی که پیشرفته نیستند ولی بیمار تمایل به حفظ پستان داشته باشد ولی به علت بزرگی نسبی تومور امکان حفظ پستان نباشد. در این شرایط انجام آن از حجم تومور می کاهد و امکان جراحی حفظ پستان را فراهم می کند.
مواردی وجود دارد که سرطان پیشرفته نیست اما از ابتدا نیاز به انجام آن واضح است. در این شرایط می توان اول شیمی درمانی و سپس جراحی انجام داد. البته در این حالت خاص این که شروع درمان با جراحی باشد و یا انجام آن مورد بحث است و شواهد کافی برای این که نشان دهد کدام بهتر است موجود نیست و توسط محققین در حال بررسی است.

انواع داروهای شیمی درمانی کدامند؟ چگونه تاثیر می گذارد؟

در حالی که شیوه‌های «شیمی‌درمانی کلاسیک» در شیمی‌درمانی که جایگاه بسیار مهمی در درمان سرطان دارد، همچنان معتبر است، بسیاری از روش‌های نوآورانه، از داروهای هوشمند گرفته تا کاربردهای مولکولی، میزان موفقیت را افزایش می‌دهند.

توانایی مهار سیگنال های رشد سلول های سرطانی

“داروهای هوشمند هدفمند” که اغلب برای همه انواع سرطان استفاده می شود، به دو صورت استفاده می شود: قرص های خوراکی یا داخل وریدی. این داروها که مولکول های کوچک یا آنتی بادی هستند به گیرنده های رشد سلول سرطانی متصل می شوند و از تحریک رشد تومور جلوگیری می کنند. داروهایی با حداقل عوارض جانبی یا قابل کنترل مانند حالت تهوع و ریزش مو یک گزینه درمانی موثر را به بیمار ارائه می دهند و کیفیت زندگی بیمار را در طول فرآیند درمان افزایش می دهند. مولکول های هوشمند و داروهای هدفمند؛ در بسیاری از انواع سرطان ، به ویژه تومورهای مغزی، سر و گردن، سرطان ریه، معده، سینه، کلیه و پروستات استفاده می شود . وجود این داروها وجود شیمی درمانی های کلاسیک را از بین نمی برد. در برخی از انواع سرطان از داروهای هوشمند و شیمی درمانی به صورت ترکیبی استفاده می شود.

حمایت از درمان با سلول های سیستم ایمنی

سلول های زیادی در بدن انسان وجود دارد که با سرطان مبارزه می کنند. با این حال، مشخص است که فعال شدن این سلول ها فقط تا یک نقطه ممکن است رخ دهد. به لطف روش های ایمونوتراپی که اخیراً رایج شده است، از سلول های سیستم ایمنی بدن خود فرد برای این منظور استفاده می شود. به این ترتیب با استفاده از سیستم ایمنی و مکانیسم های دفاعی خود با سرطان مبارزه می شود. هدف از این روش که ایمونوتراپی نامیده می شود، درمان بیماری با هدایت سلول های مبارزه کننده سرطان در بدن انسان به بافت سرطانی است. داروهایی که به صورت سرم و در دوره های ۳-۲ هفته ای به بیمار داده می شود ، نتایج موثری در ملانوم بدخیم و سرطان ریه که یک نوع سرطان پوست بسیار تهاجمی است، ارائه می دهد. ایمونوتراپی، که می تواند در درمان سرطان کلیه و لنفاوی نیز استفاده شود، نتایج موفقیت آمیزی را در بسیاری از انواع سرطان ارائه می دهد.

درمان های مولکولی برای بیمارانی که فرصت جراحی ندارند

برای بیمارانی که فرصت جراحی ندارند، درمان‌های مولکولی که باعث افزایش طول عمر و بهبود کیفیت زندگی فرد برای برخی از انواع سرطان می‌شوند نیز از جمله گزینه‌های مهم هستند. مولکول هایی که می توانند ویژگی ها یا نقاط ضعف سلول های سرطانی را تشخیص دهند، زمانی که به صورت خوراکی یا داخل وریدی تجویز می شوند، به ناحیه سرطانی می رسند. درمان‌هایی که تضمین می‌کنند بافت‌های سالم حداقل تحت تأثیر قرار می‌گیرند و سلول‌های تومور با دوز مؤثر از بین می‌روند، با مهره‌های حاوی رادیواکتیو میکروسکوپی با انرژی بالا «ایتریوم-۹۰» به پسرفت بیماری و افزایش طول عمر در تومورهای کبدی کمک می‌کنند. درمان‌های رادیواکتیو همچنین در نوع سرطانی به نام «عصب غدد درون‌ریز» استفاده می‌شود که می‌تواند از بسیاری از اندام‌ها مانند معده، پانکراس، روده، تیروئید و ریه منشأ بگیرد. درمان های مولکولی مانند اکتینیوم و لوتتیوم یکی از گزینه های درمانی بسیار موثر برای سرطان پیشرفته پروستات و سرطان های عصبی غدد درون ریز در نظر گرفته می شوند. پپتیدهای رادیواکتیو که به صورت داخل وریدی داده می شوند، سلول های سرطانی را با چسبیدن به سلول های مورد نظر و ساطع مقادیر زیاد تشعشع از بین می برند. این درمان ها این قابلیت را دارند که جلوی پیشرفت بیماری را در افرادی که فرصت جراحی ندارند و دارای تومورهای گسترده هستند، بگیرد. در سرطان های تیروئید، درمان با ید رادیواکتیو، که به عنوان «تراپی اتمی» و رایج ترین «درمان های رادیونوکلئیدی» شناخته می شود، برجسته است. این روش به صورت خوراکی به صورت کپسول یا مایع پس از جراحی برای اکثر بیماران مبتلا به سرطان تیروئید استفاده می شود.

زندگی جنسی

نیازی به قطع زندگی جنسی در طول فرآیند درمان سرطان نیست. ممکن است در برخی بیماران کاهش میل جنسی و در برخی بیماران افزایش یابد. فقدان میل جنسی شرایطی است که برای همه بیماران صدق نمی کند و ممکن است پس از درمان از بین برود. به همین دلیل، در صورت لزوم، برای از بین بردن عقاید نادرست بین همسران مانند «خطر انتقال سرطان» و جلوگیری از ترس و اختلال در روابط جنسی، باید از متخصصان حمایت کرد.

اثرات شیمی درمانی بر عملکرد جنسی چیست؟ چگونه مدیریت کنیم؟

مردانه؛

شیمی درمانی می تواند تعداد اسپرم را در مردان کاهش دهد و باعث ناباروری موقت یا دائمی شود. به همین دلیل، مهم است که با پزشک در مورد داروهایی که باید قبل از درمان استفاده شود، از نظر اقدامات احتیاطی که می توان انجام داد، صحبت کرد. تمام داروهای شیمی درمانی می توانند تعداد اسپرم را به میزان کم یا زیاد تحت تاثیر قرار دهند. اگر داروهای مورد استفاده خطر ناباروری داشته باشند، می توان با انجام فریز کردن اسپرم قبل از شروع شیمی درمانی، شانس بچه دار شدن در آینده را دوباره به دست آورد.

برای خانم ها؛

داروهای شیمی درمانی می توانند روی ذخیره تخمک و وضعیت هورمونی تأثیر بگذارند. در برخی موارد، چرخه خونریزی طبیعی قاعدگی ممکن است تغییر کند یا در طول شیمی درمانی به طور کامل متوقف شود. بسته به داروی مصرفی و دوز دارو، ناباروری موقت و دائمی ممکن است رخ دهد. از آنجایی که ممکن است در تعادل هورمونی تغییراتی ایجاد شود، ممکن است علائمی مانند گرگرفتگی، تعریق، خشکی و سوزش واژن وجود داشته باشد که نشان دهنده یائسگی است. در چنین مشکلاتی باید با پزشک مشورت کرد.

اگر بارداری در طول شیمی درمانی اتفاق بیفتد، در طی این فرآیند چه کاری انجام می شود؟

برخی از داروهای شیمی درمانی می توانند شانس بچه دار شدن را در مردان و زنان از بین ببرند. این در مورد هر دارویی صدق نمی کند و بنابراین گاهی اوقات بارداری ممکن است در طول شیمی درمانی رخ دهد. به دلیل خطر ایجاد ناهنجاری های مادرزادی در نوزاد، باید در طول فرآیند شیمی درمانی از پیشگیری از بارداری استفاده شود. در این میان نباید قرص یا مارپیچ را ترجیح داد و در مورد روش های مختلف باید نظر پزشک را گرفت. همچنین برای زنان مهم است که معاینات زنان خود را در حین و پس از دریافت شیمی درمانی نادیده نگیرند. برای افرادی که پس از تولد به سرطان مبتلا شده اند، امکان شیر دادن به نوزادان خود در طول شیمی درمانی وجود ندارد.

تاثیر شیمی درمانی روی پوست و ناخن چیست؟

روی پوست در طول شیمی درمانی؛ اگرچه نادر است، اما مشکلات جزئی مانند قرمزی، خارش، لایه برداری، خشکی و آکنه ممکن است رخ دهد. ممکن است در رنگ پوست و ناخن تغییراتی ایجاد شود. ناخن ها به راحتی می شکنند و ممکن است رگه هایی روی آن ها ظاهر شود. تیره شدن عروق تحت درمان با شیمی درمانی قابل توجه نیست. این ظاهر ۱-۲ ماه پس از اتمام درمان ناپدید می شود.

چه اقدامات احتیاطی می توان در برابر مشکلات پوستی انجام داد؟

هنگام شیمی درمانی بیش از حد آفتاب نگیرید زیرا ممکن است پوست شما بیش از حد تیره شود.

در صورت بروز آکنه، پوست خود را تمیز و خشک نگه دارید.

اگر پوست شما خشک است، به جای حمام های گرم و طولانی، حمام های کوتاه و گرم را ترجیح دهید.

بعد از حمام از کرم ها و لوسیون های مرطوب کننده استفاده کنید.

در صورت لزوم از دستکش برای محافظت از ناخن های خود استفاده کنید.

بیشتربدانید:بهترین مرکز بیوپسی سینه در تهران–ماموگرافی–بیوپسی سینه–بیوپسی چیست

جایگاه تکنیک های طب مکمل و جایگزین در درمان سرطان چیست؟

مهمترین اظهار نظر پزشکان جایگزین یا مکمل این است که داروهای مدرن مصنوعی هستند و بیشتر از اینکه به بیمار کمک کنند آسیب می رسانند، در حالی که محصولات طبیعی ایمن تر هستند و برای بیمار شفا می دهند. با این حال، نباید فراموش کرد که اکثر داروهای موجود طی فرآیندی دشوار با عبور مکرر گیاهان و غذاهای دریایی از مراحل مختلف آزمایش تولید می‌شوند. داروهایی که موثر تشخیص داده می شوند توسط سازمان های بین المللی تایید شده و برای استفاده در دسترس قرار می گیرند. غلبه بر همه این مسیرها توسط پزشکان طب جایگزین ممکن نیست. علاوه بر این، باید در نظر داشت که برخی از محصولات گیاهی ممکن است با داروهای شیمی درمانی تداخل داشته باشند و اثربخشی درمان را کاهش دهند یا عوارض جانبی آن را افزایش دهند و منجر به نتایج منفی شوند. بنابراین، اگر در فکر یا استفاده از چنین درمان هایی هستید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

چگونه درد پس از شیمی درمانی را در بیماران سرطانی تسکین دهیم؟

داروها می توانند بر سیستم عصبی تأثیر بگذارند و باعث بی حسی، سوزش، ضعف، گزگز و بی حسی در دست ها و پاها، به ویژه در انگشتان دست شوند. علاوه بر این، اگرچه نادر است، اما ممکن است از دست دادن تعادل، مشکل در نگه داشتن اشیا، درد مفاصل، کاهش شنوایی، درد شکم و یبوست رخ دهد. برخی از داروها نیز می توانند بر عضلات تأثیر بگذارند و باعث ضعف و ضعف شوند. اگرچه این اثرات ممکن است آزاردهنده باشند، اما معمولاً قابل توجه نیستند و به مرور زمان پس از قطع دارو ناپدید می شوند. در برخی از بیماران به ندرت ممکن است دائمی باشد. شکایت ممکن است تا ۶ ماه حتی پس از قطع برخی داروها ادامه یابد. در صورت تداوم علائم، باید با پزشک مشورت شود.

در صورت وجود علائمی مانند درد و ضعف عضلانی چه باید کرد؟

هنگام استفاده از ابزارهای حفاری و برش، مراقب باشید که خود را برش ندهید.

هنگام راه رفتن و بالا رفتن از پله ها با نگه داشتن نرده ها یا دیوارها کمک بگیرید و در صورت لزوم از عصا استفاده کنید.

مطمئن شوید که کفش‌هایتان به پایتان می‌آیند و راحت هستند.

بیمارانی که به دلیل درمان شکایاتی مانند بی حسی و سوزش در نوک انگشتان خود دارند. توصیه می شود هنگام لمس سطوح فلزی مانند قوری و دستگیره در، آنها را با یک تکه پارچه نگه دارید.

ریزش موی ناشی از شیمی درمانی چه زمانی شروع می شود؟

همراه با ریزش مو که یکی از عوارض جانبی رایج شیمی درمانی است، ریزش مو در سایر قسمت های مودار بدن نیز رخ می دهد. موها ممکن است ۲ تا ۳ هفته پس از اولین درمان شروع به ریزش کنند یا ممکن است بعداً ریزش اتفاق بیفتد. کلاه گیس، باندانا، روسری و … بعد از ریزش مو. استفاده از آن ضرری ندارد. ریزش مو ممکن است از نظر روانی بیمار را مختل کند. بنابراین، مهم است که بیماران از به اشتراک گذاشتن احساسات خود اجتناب نکنند. پزشک اطلاعاتی در مورد اینکه آیا داروهایی که باید استفاده شود باعث ریزش مو می شوند، ارائه می دهد. لازم به ذکر است که این عارضه کاملاً موقتی است. پس از پایان شیمی درمانی، موها و پرها دوباره شروع به رشد می کنند. ممکن است برخی از بیماران پس از شیمی درمانی موهای پرپشت تری داشته باشند. بیماران باید با راهنمایی پزشک خود در مورد داروها و کلاهک های یخی که تصور می شود از ریزش مو جلوگیری می کنند، اقدام کنند.