سونوگرافی رحم از جمله انواع سونوگرافی است که خود به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود. در این روش از امواج صوتی برای تصویربرداری از ناحیه رحم و تخمدان استفاده می‌شود. با استناد به تصاویر گرفته شده از طریق دستگاه مخصوص، می‌توان بیماری‌های مختلف را تشخیص داده و برای درمان آن‌ها اقدام کرد. علاوه بر این از انواع سونوگرافی رحم برای بررسی وضعیت جنین و بیماری‌های ممکن در وی نیز استفاده می‌شود. توصیه می‌شود که بانوان در صورت مشاهده هرگونه علائم غیرطبیعی به پزشک متخصص مراجعه کنند تا در صورت بروز هرگونه مشکل به سرعت برای حل آن اقدام شود. در این مقاله به بررسی بیش‌تر انواع سونوگرافی رحم و تخمدان خواهیم پرداخت. با ما همراه شوید.
سونوگرافی رحم از جمله روش‌های تشخیص بیماری‌ها یا دیگر شرایط خاص در بدن زنان است. این روش غالباً از روی شکم انجام می‌شود، به صورتی که دستگاهی بر روی شکم حرکت داده می‌شود تا بتوان تصاویر مربوطه را از داخل رحم دریافت کرد. البته در برخی از شرایط ممکن است به سونوگرافی واژینال نیز نیاز باشد. در این روش ابزاری بلند و نازک به نام ترانس به داخل واژن فرستاده می‌شود تا بتوان به وسیله آن مشکلات رحم و محدوده لگن فرد را تشخیص داد. لازم به ذکر است که در انواع سونوگرافی رحم به هیچ وجه از اشعههای مضر استفاده نمی‌شود. در این روش تنها از امواج فراصوت استفاده می‌شود. تصاویر دریافتی بر روی یک مانیتور مخصوص نمایش داده می‌شوند تا متخصص مربوطه بتواند به راحتی وضعیت رحم را بررسی کرده و وجود بیماری مورد نظر را تشخیص دهد. بدین ترتیب با انجام سونوگرافی رحم هیچ خطری فرد را تهدید نخواهد کرد.
جالب است بدانید که مبداء تاریخی استفاده از سونوگرافی به سال ۱۹۱۲ در زمان غرق شدن کشتی تایتانیک بازمی‌گردد. در آن زمان در فرانسه از امواج اولتراسوند برای یافتن زیردریایی‌های دشمن استفاده می‌شد. بدین ترتیب از این روش برای یافتن لاشه کشتی غرق شده تایتانیک نیز استفاده شد. بعدها متخصصان مرکز تحقیقات نیروی دریایی آمریکا موفق شدند که با استفاده از همین روش سنگ‌های کیسه صفرا را تشخیص دهند. بدین ترتیب به مرور زمان این روش نیز به عنوان روشی پزشکی برای تشخیص بیماری‌های گوناگون شناخته شد. امروزه می‌توانیم استفاده از این روش را برای تشخیص بیماری‌های مختلف در تمام نقاط بدن مشاهده کنیم. از این روش به ویژه برای بررسی شرایط بانوان باردار و یا تشخیص بیماری‌های احتمالی در بانوان استفاده می‌شود.
فایده انجام سونوگرافی چیست
پیش از ابداع روش سونوگرافی، از روش‌های متداول رادیولوژی به کمک اشعه ایکس استفاده می‌شد. همانطور که می‌دانید استفاده از اشعه ایکس برای بررسی‌های مکرر ممکن است موجب بروز عارضه‌های جبران‌ناپذیری در افراد بیمار شود. البته استفاده محدود از این اشعه برای تصویربرداری از بدن انسان در حدی نیست که بتواند عارضه‌ای را به دنبال داشته باشد. اما اگر از این روش به صورت مکرر و در مقادیر زیاد استفاده شود، ممکن است برای مادر و جنین مشکلات متععدی به وجود آید که از جمله آن‌ها می‌توان به عقب‌ماندگی جنین، سقط جنین در ماه‌های نخستین بیماری، انواع سرطان‌های خون در نوزادان، و همچنین دیگر ناهنجاری‌های مادرزادی برای جنین اشاره داشت. اما با استفاده از روش سونوگرافی به جای رادیولوژی این مشکلات تا حد زیادی برطرف شدند. به صورتی که امروزه بارها از انواع سونوگرافی رحم بدون هیچ خطری برای بررسی وضعیت مادر و جنین استفاده می‌شود.
علاوه بر این با استفاده از سونوگرافی بسیاری از محدودیت‌های روش رادیولوژی با اشعه ایکس نیز از میان برداشته شد. البته قابل به ذکر است که همچنان از این روش در برخی از شرایط استفاده می‌شود. بدیهی است که پزشک متخصص با توجه به تشخیص و تجربه خود روش صحیح را انتخاب خواهد کرد. روش‌های تصویربرداری مورد استفاده در علم پزشکی می‌توانند مکمل یکدیگر باشند. به پزشک خود اطمینان داشته باشید و مطمئن باشید که وی روش مورد نظر را با توجه به سود حاصل از تجارب خود در زمینه تشخیص و پیشگیری از بیماری‌ها برگزیده است.
سونوگرافی رحم چگونه انجام می‌شود
سونوگرافی رحم تنها با تجویز پزشک انجام می‌شود. نحوه انجام انواع سونوگرافی رحم با توجه به اینکه از روی شکم و یا از نوع واژینال باشد متفاوت خواهد بود. برای انجام سونوگرافی رحم باید لباس‌های خود را از ناحیه کمر به پایین برداشته و روپوش مخصوصی را به تن کنید. برخی از نکاتی که باید برای انجام سونوگرافی رحم به آن‌ها توجه داشته باشید عبارت است از:
- در صورت انجام سونوگرافی مثانه زنان نیازی به پر بودن مثانه نخواهد بود. تمام توصیه‌ها و نکته‌های لازم در این مورد در زمان دریافت نوبت به شما اطلاع داده می‌شود. معمولاً توصیه می‌شود که پیش از انجام سونوگرافی واژینال مثانه خود را به طور کامل خالی کنید تا به رحم فشار نیامده و نتایج دقیق و مطلوب به دست آیند.
- انجام سونوگرافی رحم در زمان قاعدگی یا لکه‌بینی مشکلی ایجاد نخواهد کرد. تنها دقت داشته باشید که انجام سونوگرافی واژینال به هنگام پریودی کمی مشکل خواهد بود. بدین ترتیب بهتر است پیش از آن متخصص مربوطه را در جریان وضعیت خود قرار دهید.
برای انجام سونوگرافی رحم از روی شکم تنها دراز کشیدن بر روی تخت و برهنه کردن پوشش ناحیه شکم کافی خواهد بود. برای انجام سونوگرافی واژینال باید به سمت پشت بر روی تخت دراز کشیده و زانوها را خم کنید تا متخصص مربوطه بتواند به ناحیه واژن دسترسی داشته باشد. امواج صوتی دستگاه مخصوص سونوگرافی از طریق ابزاری با نام پروب وارد ناحیه رحم و قسمت تخمدان‌ها می‌شود. تصاویر مربوطه با بازگشت این امواج بر روی مانیتور نمایش داده می‌شوند. در انتهای کار، متخصص مربوطه با بررسی تصاویر ضبط شده وضعیت تخمدان‌ها و رحم بیمار را برای پزشک شرح خواهد داد.
انواع سونوگرافی رحم کدامند
سونوگرافی رحم را می‌توان با توجه به کاربردهای آن به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد. به صورت کلی انواع سونوگرافی رحم و تخمدان عبارت است از:
سونوگرافی برای تشخیص بیماری
نوعی از سونوگرافی برای بانوانی تجویز می‌شود که دچار بیماری‌های زنانه هستند. معمولاً برای تشخیص بیماری‌هایی نظیر بی‌نظم بودن قاعدگی، کیست تخمدان، و یائسگی زودرس از سونوگرافی رحم استفاده می‌شود. این نوع سونوگرافی می‌تواند برای تمام زنان باردار یا غیرباردار و دختران جوان انجام شود.
سونوگرافی بارداری
یکی از رایج‌ترین انواع سونوگرافی‌های رحم در زمان بارداری انجام می‌شود. این نوع سونوگرافی رحم معمولاً در بازه‌های زمانی مشخص و طی چند مرحله از جمله ۳ ماه اول، دوم، و سوم بارداری انجام می‌شود. هدف از این نوع سونوگرافی در بارداری تصویربرداری از رحم جهت تشخیص وضعیت جنین و مشکلات احتمالی است. علاوه بر این معمولاً تاریخ بارداری و زمان زایمان نیز با استناد بر تصاویر حاصل از این سونوگرافی مشخص می‌شوند. انواع سونوگرافی بارداری نیز می‌تواند به صورت واژینال یا از روی شکم انجام شود.
سونوگرافی سقط جنین
از دیگر انواع سونوگرافی برای بررسی وضعیت بانوان پس از سقط جنین استفاده می‌شود. پزشکان مربوطه برای تشخیص سلامت رحم فرد و همچنین مطمئن شدن از خروج کامل جنین از رحم از این نوع سونوگرافی استفاده می‌کنند.
سونوگرافی برای قرار دادن IUD
از دیگر انواع سونوگرافی رحم، سونوگرافی برای قرار دادن IUD است. از ابزار IUD برای پیشگیری حاملگی در زنان سنین باروری استفاده می‌شود. پزشک مربوطه برای استفاده از این ابزار به بررسی وضعیت رحم پیش و پس از کار گذاشتن IUD نیاز خواهد داشت. این نوع سونوگرافی در دوره‌های مختلف انجام می‌شود. به این دلیل که گاهی با گذشت زمان و در اثر انقباضات رحم، دستگاه از مکان اولیه خود حرکت کرده و گاهی نیز از رحم خارج می‌شود. افرادی که قصد دارند از IUD استفاده کنند باید توجه داشته باشند که در بسیاری از افراد استفاده از IUD موجب افزایش خونریزی در زمان قاعدگی می‌شود و بدین ترتیب فرد را مستعد کم‌خونی خواهد کرد. بدین ترتیب افرادی که از IUD استفاده می‌کنند باید به صورت دوره‌ای توسط کارشناسان مربوطه مورد بررسی قرار گیرند تا در صورت لزوم از ترکیبات جبران‌کننده کم‌خونی استفاده کنند.
بهترین زمان برای انجام سونوگرافی رحم کدام است
بهترین زمان برای استفاده از انواع سونوگرافی رحم باید با تشخیص پزشک دکتر مهناز هدایی و متخصص مربوطه مشخص شود. از جمله دلایل رایج مراجعه بانوان به پزشک زنان، بارداری، مشکلات قاعدگی، انواع بیماری‌های رحم و تخمدان، و همچنین ناباروری است. پزشک با در نظر گرفتن شرایط مراجعه‌کننده و مشکل مورد نظر وی زمان مناسب برای انجام سونوگرافی رحم را مشخص خواهد کرد.
یکی از مهم‌ترین انواع سونوگرافی‌ها، سونوگرافی غربالگری است. این نوع سونوگرافی برای تشخیص مشکلات آناتومی و بیماری‌های جنین انجام می‌شود. زمان مراجعه بانوان باردار برای انجام سونوگرافی و آزمایش غربالگری قبل از تولد باید در همان زمان مشخص انجام شود. به طور مثال سونوگرافی غربالگری در ۳ ماه اول بارداری و در هفته ۱۱ تا ۱۳ انجام می‌شود. علاوه بر این توصیه می‌شود که بانوان در صورت مشاهده هرگونه علائم مربوط به بیماری‌های دستگاه تناسلی به پزشک مربوطه مراجعه کنند.
بهترین زمان جهت انجام سونوگرافی رحم در زنان باردار زمانی است که فرد علائم غیرطبیعی مربوط به دستگاه تناسلی مشاهده می‌کند. از جمله این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- درد لگن
- ناباروری
- احساس درد در ناحیه شکم
- قطع دوره‌ای یا کامل قاعدگی
- خروج ترشحات بدبو
بهترین زمان برای انجام انواع سونوگرافی رحم در زنان باردار نیز عبارت است از:
- بررسی جفت جنین
- بررسی ضربان قلب جنین (در اواخر ۳ ماه اول بارداری)
- حاملگی خارج از رحم
- هفته اول بارداری جهت تشخیص تاریخ بارداری
- ۳ ماه آخر بارداری برای مشخص کردن زمان زایمان و روش مناسب برای زایمان
هزینه انجام انواع سونوگرافی رحم چقدر است
به طور کلی هزینه سونوگرافی با توجه به نوع و کاربرد آن مشخص می‌شود. اما معمولاً سونوگرافی رحمی در مقایسه با سونوگرافی دیگر اعضای داخلی بدن کمی ارزان‌تر است. علاوه بر این، سونوگرافی رحم و تخمدان در بسیاری از مراکز تصویربرداری و رادیولوژی تحت پوشش بیمه تکمیلی و پایه قرار می‌گیرد. سونوگرافی از روی شکم و یا سونوگرافی واژینال نیز به طور قطع بر روی هزینه نهایی تاثیرگذار خواهند بود.
آنچه در مقاله سونوگرافی رحم خواندید
همانطور که در این مقاله گفته شد، سونوگرافی یکی از روش‌های تصویربرداری است که در آن از امواج صوتی استفاده می‌شود؛ و بدین ترتیب هیچ ضرری برای فرد به دنبال ندارد. سونوگرافی انواع گوناگونی دارد که با استفاده از آن‌ها می‌توان از اعضای داخلی بدن تصویربرداری کرد. در این مقاله به بررسی انواع سونوگرافی رحم و تخمدان و همچنین کاربرد آن‌ها پرداختیم.
از رایج‌ترین انواع سونوگرافی می‌توان به سونوگرافی رحم در زمان بارداری اشاره داشت. برای تعیین بهترین زمان سونوگرافی به پزشک متخصص مراجعه کنید. با انجام سونوگرافی رحم و تخمدان می‌توان بیماری‌های مختلف مربوط به ناحیه تناسلی زنان را تشخیص داده و برای درمان آن‌ها اقدام کرد.
سونوگرافی تخصصی یا پیشرفته شبیه سونوگرافی معمولی است اما این نوع معاینه برای تشخیص موارد مشکوک و جدی‌تر، با استفاده از تجهیزات پیشرفته‌تری انجام می‌شود.
خیر. در سونوگرافی از اشعههای ایکس و پرتو درمانی استفاده نمی‌شود و هیچگونه ضرری ندارد.
